“We hebben een heel roerige week achter de rug”, aldus burgemeester Halsema tijdens de presentatie van het boek Virrie’s Kinderen door Rob Oudkerk.
In een stampvol zaaltje van het nieuwe Nationaal Holocaust Museum zei Halsema zondag 17 maart dat de gebeurtenissen rond de opening precies een week geleden haar diep bedroefd maakte.
Daarom nodigde zij donderdag 14 maart vertegenwoordigers uit van de joodse gemeenschap. “Dat werd een open en pittig gesprek”, aldus Halsema, doelend op het toestaan van demonstraties zo dicht bij het museum dat de openingsplechtigheid ernstig werd verstoord.
Verdwenen Stad
Tijdens dat gesprek met de burgmeester deed CJO-voorzitter Chanan Hertzberger de suggestie om de film Verdwenen Stad aan alle scholieren te laten zien.
“Dat voorstel neem ik over en betekent dat alle Amsterdamse scholieren de film gaan zien”, zo zei Halsema tegen de (sceptisch luisterende) zaal.
“We zijn er heel blij mee”, zei regisseur Willy Lindwer later, “dat alle kinderen ook die in nieuw West de film zullen zien.”*
Gefeliciteerd met deze kapore, Jiddisch voor zoenoffer, zei ik tegen Lindwer. Een zoenoffer, want, zoals ik in Holofobie al op de dag van de opening zelf schreef: burgemeester Halsema had deze verstoring zeer goed kunnen voorkomen door de demonstratie bij het museum op afstand te houden. Ook al was die demonstratie, in tegenstelling tot die op het Waterlooplein, niet aangevraagd, dit was wel degelijk te voorzien.
De afzetting op de Plantage Middenlaan was op nog geen twintig meter van de toegangsdeur van het Holocaustmuseum. Het is werkelijk een wonder dat er naast zeer kwetsend geschreeuw geen objecten zijn gegooid naar de genodigden waaronder koning Willem-Alexander en overlevenden van de Holocaust.
Een zoenoffer lijkt me het juiste woord. Want ook al geloof ik dat de woorden van Halsema oprecht zijn dat zij deze verstoring ernstig betreurde, zij heeft het niet voorkomen.
Kinderen van Amsterdam
Laat de kinderen van Amsterdam kennisnemen van de film van Willy Lindwer en Guus Luijters. Het is een toegankelijke film, ook voor kinderen vanaf een jaar of tien, waarin aan de hand van tramritten wordt getoond hoe de joodse bevolking van Amsterdam werd weggehaald.
*Zie En ze schamen zich nog … , de recensie van Verdwenen stad in De Vrijdagavond.
Boekpresentatie Virrie’s Kinderen
Op deze zondagse bijeenkomst presenteerde Rob Oudkerk het boek Virrie’s Kinderen over zijn moeder Virrie Cohen die vanuit de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg (de deportatieplaats van de Amsterdamse joden) met haar team honderden kinderen wist te redden.
De presentatie van het boek was precies op de plaats van die crèche in het vorige week geopende NHM. Direct naast het zaaltje waar de presentatie plaatsvond, bevindt zich de gang van waaruit de kinderen werden weggesmokkeld. Daar worden uitspraken van deze geredde kinderen geprojecteerd met lichtbeelden, een eenvoudige maar doeltreffende herinnering aan deze heldendaden.
Urgentie
Door van de ‘schuldige plek’ een warme plaats van samenkomst te maken en de aanwezigheid van gereddenen – nu kranige tachtigers – maakte deze presentatie alleen al daarom zeer indrukwekkend. Het gaf mij het gevoel van urgentie aan dit museum. Want nog lang niet alle verhalen zijn verteld over de moord op het Amsterdamse jodendom in ‘40 – ‘45.
De eerste exemplaren overhandigde Oudkerk aan de vijf aanwezige geredde kinderen die hij aan het woord laat in Virrie’s Kinderen: Lies Fresen, Esther Berendse, Samuel de Leeuw, Max Arian en Frank Diamand. Daarna ontving actrice Claire Bender die Virrie speelt in de dramaserie De Joodse Raad een exemplaar omdat ze, zoals Oudkerk zei, “mijn moeder tot leven bracht op een manier zoals ik haar nog niet kende.”
Uitgever Harry Mock, zelf overlevende als onderduikkind, noemde het boek een eerbetoon aan het joods verzet. En dat is het.
Virrie’s Kinderen, herinneringen van Virrie Cohen die vijfhonderd kinderen redde uit de crèche.
Auteur: Rob Oudkerk; €21,50; ISBN 9789064461934
cover: Burgemeester Halsema over Virrie’s Kinderen van Rob Oudkerk, NHM 17 maart 2024, foto Bloom
Duidelijk verhaal Wanda.
Ik wil er graag aan toevoegen dat Amsterdams burgemeester die nu her en der krokodillentranen plengt, de demonstratie tegen president Herzog met een gerust hart elders had kunnen laten plaatsvinden. Niet lang geleden lukte dat ook in Den Haag waar de altijd woedende boeren met hun tractoren wilden oprukken naar het Binnenhof voor een demonstratie. “Geen denken aan”, liet burgemeester Jan van Zanen weten en dus kregen de agrariërs het Malieveld toegewezen voor hun protest. Wat kan er in Amsterdam niet wat wel kan in Den Haag? Denk hierbij aan bijvoorbeeld het risico op herhaling rond de de komende Dodenherdenking.
Dan nog twee andere vragen:
1) Hoe is het in vredesnaam mogelijk dat Amsterdam eerst in 2024 (!) een Holocaust Museum krijgt? En dat verre steden als Washington, Buenos Aires, Adelaide en Hong Kong al sinds jaar en dag een dergelijk museum bieden. Terwijl enkele sleutelmomenten van de Sjoa zich in al hun gruwelijkheid voltrokken in Mokum en zelfs voor een fundamenteel deel in de straat waar het nieuwe museum is gevestigd.
2) Begrijpen de leden van het Amsterdamse stadsbestuur eigenlijk wel welk een grote verantwoordelijkheid op hun schouders rust gezien de constructieve medewerking van hun voorgangers aan de intenties van de nazi’s in 1940-1945? Heeft hun massale assistentie inclusief die van de uitvoerende diensten er niet toe geleid dat het merendeel van de Joodse Amsterdammers zo effectief kon worden gedeporteerd? Men zou verwachten dat dit besef de huidige bestuurders tot enige nederigheid zou stemmen, maar gezien de grote nonchalance inzake de pijnlijke ongeregeldheden op 10 maart jl. blijkt hiervan geen enkele sprake.
Ik hoop op de antwoorden op deze prangende vragen.
Groot gelijk, mevr. Bloemgarten. Deze zogenaamde demonstratie was niets anders dan een door Halsema gefaciliteerde actie van intimidatie. Dit had niets meer met vrijheid van meningsuiting te maken maar alles met onversneden Jodenhaat. Het zou beter geweest zijn als de joodse officials, toen ze dit tafereelje zagen, alsnog op het laatste moment alles hadden afgeblazen. Gewoon iedereen schofferen en naar huis gaan. Dan maar geen opening, omdat je er niet van gediend bent dat de nagedachtenis van de Holocaust slachtoffers alsmede nu levende Joden op een dergelijke wijze worden besmeurd. Dat het om de President van Israel ging is je reinste flauwekul, maar zelfs als het zo was had ook dat niet moeten worden gepikt.