Rabbijnen zeggen vaak: ‘niets is toeval’. Ik zeg het ook, omdat ik het echt geloof.
Ik zeg het zo vaak omdat ik het echt geloof. Maar zelfs voor mij was het een openbaring om deze week de hand van Voorzienigheid te zien in wat op het eerste gezicht ‘foutjes’ leken te zijn.
Op dinsdag 27 Sjevat / 25 februari werden mijn vrouw en ik gezegend met de geboorte van een kleinzoon. Onze zoon Zelig en schoondochter Perla verwelkomden hun eerstgeborene – een moment van immense vreugde. De geboorte van een jongen betekent ook een Brit Mila, en dus de vraag: wanneer reizen we naar Florida om dit bijzondere moment bij te wonen?
Eerst leek het erop dat de Brit moest worden uitgesteld om medische redenen, maar begin deze week bleek die zorg ongegrond. G’d zij dank kon de besnijdenis doorgaan, weliswaar twee dagen later, maar dat zegt niet zoveel (dachten wij). Last-minute een ticket geboekt, een mijlpaal als deze wil je niet missen.
Een naam met betekenis
De keuze van een naam ligt bij de ouders, maar in dit geval was het vermoeden niet moeilijk te raden: het jongetje zou vernoemd worden naar zijn overgrootvader, de geliefde rabbijn Vorst Mosje Jitschak. Anderhalf jaar geleden namen we afscheid van hem, maar zijn invloed blijft dagelijks voelbaar. Wat een ontroerend moment om een nieuwe generatie zijn naam te zien dragen.
En dan komt de ultieme wending… Rabbijn Vorst zelf was vernoemd naar zijn grootvader, Opperrabbijn van Gelder, de ‘Rebbe van de Buurt’ in Den Haag (1902-1943). Het levensverhaal van Opperrabbijn van Gelder is bijzonder inspirerend, helaas werd zijn leven op brute wijze tot een einde gebracht samen met zovelen van zijn gemeenteleden in vernietigingskamp Sobibor.
Het ‘verhaal’ van zijn leven leefde voort in het levenswerk van zijn kleinzoon Ies en nu weer in een nieuwe generatie. Dankzij speurwerk van onze zoon Mendel ontdekten we dat de Yahrzeit van Opperrabbijn van Gelder op 6 Adar valt. En precies 82 jaar later, zesduizend kilometer verder, wordt zijn naam met een nieuw leven geëerd – op exact dezelfde datum en wel door een ‘foute’ inschatting.
Vijf generaties verbonden
Alsof dat nog niet genoeg was, stond de jonge vader voor een dilemma. Hij wilde graag mij vragen om Sandek (of kwater) te zijn, een grote eer. Maar ‘toevallig’ was Opa Gavriel, de overgrootvader van Perla, in Florida. Op 95-jarige leeftijd draagt hij de geschiedenis van ons volk in zich – hij overleefde zowel Stalin als Hitler en bouwde een prachtig gezin op. Hoe symbolisch om hem deze eer te geven. Uiteraard heb ik Zelig snel uit zijn dilemma geholpen door hem te verzekeren dat het een goed idee is om Opa Gavriel deze eervolle taak toe te vertrouwen.
En zo zag ik mijn zoon zijn zoon op de schoot van zijn betovergrootvader leggen, om opgenomen te worden in het verbond van Avraham Awinoe.
Vijf generaties, tastbaar met elkaar verbonden.
Veel ondergaan, maar nooit ondergaan.
In zijn speurwerk stuitte Mendel op een oud nieuwsbericht over Opperrabbijn van Gelder. In een lezing sprak hij over de vervolgingen door de eeuwen heen en hoe Nederland in dezelfde periode de deuren opende voor onze voorouders, waardoor Am Yisrael niet onderging.
Meer dan ooit voel ik hoe waar die woorden zijn. Deze reeks ’toevalligheden’ bewijst één ding: Am Yisrael Chai.
cover: Bris = convenant, beeld chabad.org; overige foto’s van de familie
Kleine verbetering over rabbijn Izak van Gelder. zijn geboortejaar was 1872 en niet 1902. Ik heb een paar van zijn kinderen gekend en die waren allemaal rond 1900 geboren 🙂
Purim Sameach
Dank voor deze terechte aanvulling. De bedoeling was (en ik geef toe dat het niet zo duidelijk overkomt) dat rabbijn van Gelder in Den Haag actief was van 1902 tot 1943. Leuk om te horen van iemand die het uit de eerste hand weet. Ad me’a ve’esrim!