2 juni 2023

Opinie

Jacob Derwig raakt in de buik als kleinzielige man met grootse ideeën

Kunst en Cultuur

Violiste Liza Ferschtman komt op en speelt samen met haar ensemble (cello en piano) een passievol stuk. Theater Carré is tot de nok gevuld voor de voorstelling ‘Waar wij voor strijden’. Er is een presentator in pak (Derwig), type enthousiast manager, die zich na het eerste muziekstuk met een hand in de broekzak tot het publiek richt en zegt dat hij niet veel zal zeggen deze avond. Het tegendeel zal blijken.  Direct al vertelt de … [Lees verder]

Is een federatief verband de uitweg uit de mist die over Israël hangt? 

Midden-Oosten

De crisissfeer rond de voorgestelde juridische hervorming door de Netanyahu’s regering snijdt veel dieper dan op het eerste gezicht lijkt. Ik kan niet beoordelen of een grote militaire overval op Gaza – tegen de Islamitische Jihad – de verbrokkelde eenheid kan herstellen. Het tegendeel kan zelfs het geval zijn als er aan zowel de Israëlische als de Palestijnse kant veel doden en gewonden vallen. De realiteit is dat de demonstraties en tegen-demonstraties rond de juridische … [Lees verder]

Delen is helen. Herdenken als belangrijk symbool van erbij horen en meedoen

Opinie

De documentaire ‘Gaat dit over ons? Herdenken in Nederland Polderland’, onlangs uitgezonden door de Joodse Omroep/EO, zie het artikel in deze krant van regisseur Alfred Edelstein, zette – ondanks de wat chaotische opzet – aan tot denken over de vraag: hoe inclusief is herdenken in ons land? Kort beschouwd is de docu een aaneenschakeling van onbekende en bekende verhalen over de oorlog en de herdenking ervan. Onbekend voor het grote Nederlandse publiek welteverstaan, want tegelijkertijd … [Lees verder]

Poëtische taal geïnspireerd op Bijbelse metaforen, Huub Oosterhuis en het jodendom 

Opinie

Bij het overlijden van de dichter-theoloog Huub Oosterhuis (1933-2023) is diens visie op het jodendom amper ter sprake gekomen in de media. Oosterhuis was de initiator van debatcentra als de Populier en de daaruit voortgekomen De Balie en grondvester van De Rode Hoed in Amsterdam. Welk beeld had hij van jodendom en welke betekenis had dit in zijn werk?  Oosterhuis was representant van een generatie katholieke priester-theologen die zich liet inspireren door de culturele en … [Lees verder]

Hoe spreek je over verzet in oorlogstijd zonder oordelend te zijn?

Opinie

Wat staat de bezoeker van het vernieuwde Verzetsmuseum in Amsterdam te wachten? Grote swastika’s bij de ingang, historische filmbeelden van executies en massamoord en ook een groot portret van wat op het eerste gezicht een sympathieke jongeman lijkt: een ‘Jodenjager’ met daaronder zijn levensbeschrijving.  Midden tussen niets verhullende zwart-witbeelden van executies een nogal belerende mevrouw die in kleur met gebarentaal uitleg geeft. (Je zou toch denken dat je, zelfs als je doof bent, moeiteloos zou begrijpen … [Lees verder]

Nieuws

Literatuur

Ludwik Fleck en het levensreddende vaccin

In de aanloop naar 4 en 5 mei kunnen we ons jaarlijks tegoed doen aan een nieuwe oogst boeken over de Tweede Wereldoorlog. Het boek dat ik hier wil bespreken – Denkdwang / Hoe Ludwik Fleck de nazi’s misleidde door Pim van Gool – zou daar qua timing en onderwerp wellicht bij horen, maar ik betwijfel of dat de bedoeling was en in ieder geval overstijgt het ’t genre naar alle kanten. Centraal staat het verhaal van een kleine … [Lees verder]

Midden-Oosten

Uiteenlopende meningen en emoties over Israel, wat het betekent Jood te zijn en de Palestijnse problematiek

De redactie van De Vrijdagavond vroeg me naar mijn visie op de zesdelige documentaire Het Beloofde Land van Coen Verbraak. Een knap gemonteerde serie waarin Nederlandse Joden, al dan niet in Israel wonend, met open vizier hun oordeel geven over Israel, zichzelf, wat het betekent Jood te zijn en de onvermijdelijke Palestijnse problematiek. Ik twijfelde of ik er goed aan zou doen een oordeel over deze serie te vellen aangezien ikzelf nogal vaak in de … [Lees verder]

Nieuws

Why do we eat dairy dishes on Shavuot?

Speciaal voor De Vrijdagavond schrijft de Amerikaanse geleerde Shulamit Reinharz over de belangrijkste tradities van het Wekenfeest (ofwel Sjavoe’ot / Shavuot) met één prangende vraag: waarom eten we deze dagen al die melkkost? Tonight is the start of the two-day holiday of Shavuot, a very important moment in the Jewish calendar, seven weeks after Pesach. On Pesach, the early part of the seder includes singing or reciting the Ma Nishtana? Why is this night different from … [Lees verder]

Kunst & Cultuur

Op kamers in Jaffa aan zee, liefdesverhalen van S.J. Agnon

Literatuur

“Kijk, dat is nou wonderlijk,” dacht ik toen eind jaren tachtig, vorige eeuw dus, een tamelijk christelijk georiënteerde uitgeverij mij vroeg of ik eens een paar verhalen van die beroemde Hebreeuwse schrijver en Nobelprijswinnaar S.J. Agnon zou willen vertalen.  Hoewel ik heel veel andere dingen moest doen, ging ik toch met een zekere gretigheid op dat verzoek in en het resultaat was Liefdesverhalen (Hilversum 1990). Het bevatte een voor de hand liggende selectie korte verhalen, … [Lees verder]

Ludwik Fleck en het levensreddende vaccin

Literatuur

In de aanloop naar 4 en 5 mei kunnen we ons jaarlijks tegoed doen aan een nieuwe oogst boeken over de Tweede Wereldoorlog. Het boek dat ik hier wil bespreken – Denkdwang / Hoe Ludwik Fleck de nazi’s misleidde door Pim van Gool – zou daar qua timing en onderwerp wellicht bij horen, maar ik betwijfel of dat de bedoeling was en in ieder geval overstijgt het ’t genre naar alle kanten. Centraal staat het verhaal van een kleine … [Lees verder]

Huub Oosterhuis en het grote bevrijdingsverhaal van de Joodse Schrift

Literatuur

Elke religie is een gevallen engel Avraham Ben Yitzhak Sonne, dichter (1883-1950) “In de jaren zeventig en tachtig,” aldus Eric Ottenheijm in zijn artikel over Oosterhuis en het Jodendom in deze krant, ”ontstaat een poëtisch liturgische taal die zich laat inspireren door Bijbelse metaforen en door de Latijns-Amerikaanse bevrijdingstheologie met een toenemende nadruk op de Joodse Jezus.”  Het is goed dat Ottenheijm ingaat op de visie van Huub Oosterhuis op het Jodendom, een aspect dat … [Lees verder]

Jacob Derwig raakt in de buik als kleinzielige man met grootse ideeën

Kunst en Cultuur

Violiste Liza Ferschtman komt op en speelt samen met haar ensemble (cello en piano) een passievol stuk. Theater Carré is tot de nok gevuld voor de voorstelling ‘Waar wij voor strijden’. Er is een presentator in pak (Derwig), type enthousiast manager, die zich na het eerste muziekstuk met een hand in de broekzak tot het publiek richt en zegt dat hij niet veel zal zeggen deze avond. Het tegendeel zal blijken.  Direct al vertelt de … [Lees verder]

Saul Friedländer en Frank Diamand over beladen plaatsen in indrukwekkende documentaire

Kijk- en Luistertips

‘Als de herinnering komt’ is een film over de historicus Saul Friedländer, een belangrijke kenner van nazisme en de Holocaust. De documentaire van Frank Diamand wordt opnieuw uitgezonden door de Joodse programmering van de EO vanwege de prestigieuze Balzanprijs die de negentigjarige Friedländer ontving voor zijn gehele oeuvre. Filmmaker Diamand neemt de Israelische historicus Friedländer mee op reis door Europa. Samen bezoeken ze zorgvuldig uitgekozen plaatsen die van grote betekenis zijn voor de historicus, maar … [Lees verder]

Verschillende auteurs vertellen over het Torah-gedeelte dat deze week wordt gelezen en geven hun eigenzinnige interpretatie

Voeg niet toe, neziroet ofwel een aanklacht tegen fanatisme

Parasja Naso beschrijft het concept van de nazir. Een nazir is een persoon die via een gelofte zichzelf beperkingen oplegt. De nazir drinkt bijvoorbeeld geen wijn en sterke drank, mag zijn haren niet knippen en mag niet in aanraking komen met onreine zaken. De duur van het neziroet (nazir-schap) is niet bepaald, maar volgens de Misjna is dit in principe dertig dagen. Na afloop van deze periode brengt de nazir een aantal offers: een brandoffer (waarbij het offer geheel werd verbrand), een zonde-offer en een vredesoffer. Ook scheert de nazir zijn haar af. Het woord nazir lijkt enerzijds op ‘nezer’, ... [Lees verder]

Blijf op de hoogte

Iedere vrijdagochtend een e-mail met de nieuwste artikelen van De Vrijdagavond in je mailbox ontvangen? Schrijf je hieronder in.

Nieuw op De Vrijdagavond

Verhalen

Een valse Ausweis

Het is meestal andersom, maar zonder de oorlog was hij er niet geweest. Zijn moeder, geboren op Java als roomblanke plantersdochter, meende dat haar trekken op tempo doeloe teruggingen. ‘Daarom word ik zo snel egaal ... [Lees verder]