Nieuws

A.C. Wertheim: ‘In de kerk zijn zij Israëlieten, daarbuiten medeburgers’

Met bovenstaande woorden gaf Abraham Carel Wertheim uitdrukking aan zijn positie als ‘de sterk in de Nederlandse samenleving geïntegreerde en verregaand geseculariseerde Jood.  Wertheim (1832-1897, meestal kortweg aangeduid als A.C.) was bankier, politicus, filantroop, promotor van kunst en cultuur en invloedrijk bestuurder van de Joodse gemeenschap. Door zijn huwelijk met zijn nicht Rosalie Wertheim, dochter van de oprichter van de investeringsbank Wertheim & Gompertz, werd A.C. partner in deze firma. Al gauw speelde hij een … [Lees verder]

Geschiedenis

Adat Jesjoeroen, voorloper van de reformbeweging?

Izak Graanboom, in 1797 aangesteld als rabbijn van Adat Jesjoeroen, schrapte een aantal toegevoegde teksten op de feestdagen. Het was een van de liturgische innovaties die Izak Graanboom invoerde. Kan Adat Jesjoeroen hierdoor worden beschouwd als de voorbode van de reformbeweging? Graanbooms* hervormingen werden door de opperrabbijn en de parnassiem van de Alte Kille beschouwd als indicaties voor het ondergraven van de principes van het Jodendom en om die reden excommuniceerden zij de leden van … [Lees verder]

Geschiedenis

Polemische pamfletten in de Amsterdamse kille, 1797-1798

Er ontbrandde een ongekend fel conflict tussen de Alte Kille en de van haar in 1797 afgescheiden Neie Kille. Kort daarna werd het nog extremer in de vorm van Diskoersen, het wekelijkse satirische periodiek gepubliceerd door de Neie Kille. Het betrof schuitpraatjes* tussen drie fictieve personen: Anjel, representant van de Neie Kille, Gumpel, die de Alte Kille vertegenwoordigde en Yankev die tot geen van beide gemeenschappen behoorde. De satirische periodiek werd de Diskoersen fon die … [Lees verder]

Geschiedenis

Tweespalt in de Amsterdamse Kille

In 1795 werd de Bataafse Republiek uitgeroepen, een vazalstaat van Frankrijk. Spoedig daarna werd de Verklaring van de Rechten van de Mens uitgeroepen, in navolging van Frankrijk. Op 2 september 1796 verleende de Republiek volledige politieke emancipatie aan de Nederlandse Joden. Echter, de overweldigende meerderheid van de Nederlandse Joden onttrok zich aan deze nieuwe ontwikkelingen en bleef trouw aan het Oranjehuis dat door de Fransen uit Nederland was gejaagd. De zeven parnassijns (bestuurders) verzetten zich tegen … [Lees verder]