Sabbath Queen, strijd tussen orthodoxie en vernieuwing
Sabbath Queen van filmmaker Sandi DuBowski (VS, 2024) gaat over de vrijgevochten queer en dragqueen Amichai Lau-Lavie, nakomeling van een familie van 38 generaties van joods-orthodoxe rabbijnen. Hij worstelt met zijn seksuele identiteit in combinatie met zijn joodse erfenis en vlucht vanuit Israël naar New York. Daar richt hij zijn eigen inclusieve, door kunst gedreven joodse gemeenschap op, de zogeheten ‘God-optional community Lab/Shul’.
Die vrolijke, kleurrijke gemeenschap staat in schril contrast met het leven en werk van zijn broer Benny Lau, een orthodoxe rabbijn die hem becommentarieert vanuit Jeruzalem. Voor Amichai gaat zijn leven in de queer community prima samen met zijn rol als rabbijn. Broer Benny houdt liever vast aan de tradities, hij ziet het als zijn verantwoordelijkheid de tradities van de familie voort te zetten. Sabbath Queen volgt Amichai gedurende 21 jaar, een periode waarin hij ook Amsterdam aandeed in de eerste Queer Shabbaton. De film springt heen en weer in de tijd en is daarmee een levendig portret, een schets van een familiegeschiedenis die bijna in Auschwitz was gestopt.
Portret van Leni Riefenstahl
“Iedereen hield van Hitler dus waarom zou ik tegen zijn”. Dit is een van de controversiële uitspraken van filmmaker Leni Riefenstahl. Zij is bekend van de docu Triumph des Willens over het partijcongres van de NSDAP in Neurenberg 1935 en de registratie van de beruchte Olympiade van 1936. Deze films in maakte zij in opdracht van Hitler en de nazi-propagandaminister Goebbels.
Haar modernistische stijl ontleende ze aan die van de Russische revolutionaire avant-garde. Ze filmden mensenmassa’s vanuit vliegtuigen en van dichtbij op rails rijdende wagentjes langs de baan. Filmmethodes die toen heel vernieuwend waren.
De boodschap van deze films is ook nu, negentig jaar later, nog overduidelijk. De films verheerlijken het volk, een volk dat haar leider aanbidt en gehoorzaamt.
Hier wordt een nieuwe wereldorde getoond die de nederlaag uit de Eerste Wereldoorlog moet doen vergeten. Deze nieuwe mens was de verpersoonlijking van het Griekse ideaalbeeld want: ”een volk dat niet over de eenheid van het ras nadenkt gaat ten onder”. (Hitler, Mein Kampf).
Niet onwetend
Dat ze daarnaast ook een nauwe band had met de partijtop maakt haar naar eigen zeggen nog niet medeplichtig aan hun terreurdaden; ze wilde slechts haar talenten laten zien.
De maker van deze documentaire, Andres Veiel, kreeg als eerste toegang tot haar privénalatenschap. Riefenstahl werd nooit veroordeeld, maar aan de hand van foto’s, documenten en oude interviews laat Veiel zien dat Riefenstahl niet onwetend kan zijn geweest en zich desondanks wentelt in een zelfingenomen slachtofferschap.
No other Land,
winnaar van de IDFA, NPO DOC audience award 2024
De jonge Palestijnse activist Basel Adra woont in Masafer Yatta, een eeuwenoud netwerk van bedoeïenendorpjes op de Westelijke Jordaanoever. Zijn gemeenschap is het doelwit van een agressieve Israëlische uitzettingscampagne om plaats te maken voor een militaire basis. Overdag leggen bulldozers dorpen plat, ’s nachts bouwen wanhopige inwoners hun huizen weer op.
Samen met de Joods-Israëlische journalist Yuval Abraham en twee co-regisseurs start Adra een filmcollectief. Vanaf de zomer van 2019 richten ze hun camera’s op de soldaten. De vaak schokkerige beelden maken onomwonden duidelijk hoe precair de situatie is. Alledaagse scènes tonen hoe tussen de twee activisten een vriendschap ontluikt. Hoewel de documentaire al af was in oktober 2023, eindigen de regisseurs met ontluisterende beelden van Masafer Yatta in oorlogstijd.
In een interview met Nieuwsuur, benadrukken beiden Hamas te veroordelen. Op de Berlinale, het filmfestival van Berlijn, is de film dit jaar onderscheiden met de prijs voor beste documentaire en winnaar van vele publieksprijzen. Kritiek kwam er wel, onder andere van de Duitse minister van Cultuur vooral op de toespraken na de prijsuitreiking waarin geen oog was voor de Hamas-aanval van 7 oktober 2023.
De prijsuitreiking vindt plaats op 23 november a.s. in Tuschinski.
Vanaf 9 januari is No Other Land te zien in de bioscoop.
cover: uit Sabbath Queen van Sandy met Amichai Lau-Lavie, beeld met dank aan IDFA
Geef als eerste een reactie