Oom en tante Grimme waren altijd in mijn jonge leven aanwezig, evenals Piet en Annie Nootebos. In mijn prille leven groeide ik op met deze vier voor mij belangrijke mensen.
Mijn moeder, Sala Bracha Kleinberger, was samen met haar vader Reb Aron Kleinberger ondergedoken in Alkmaar, in de Asterstraat nummer 7. Een kleine arbeiderswoning in een kleine straat vlak bij het spoor.
Ome Siem Grimme werkte bij het spoor. Hij zat in het verzet. Iedere nacht verdwenen er treinwagons met vlees, die bestemd waren voor het Duitse leger. Om die wagons te laten verdwijnen, waren hele ingewikkelde manipulaties nodig op de rangeerterreinen om deze wagon vol eten los te koppelen en te vervangen door lege wagons.
Voldoende vlees maar niet koosjer
Daardoor was er tijdens de oorlog altijd voldoende vlees in Alkmaar. Omdat het natuurlijk niet koosjer was weigerden mijn moeder en opa dat te eten. Siem en Greet Grimme waren protestant en kinderloos. Zij zagen ons als hun kinderen.
Wij hielden van oom en tante Grimme. Zij zong in het bekende koor van de Vara De stem des Volks Morgenrood.* Iedere morgen begon vroeger het ochtendprogramma bij de VARA om 08.00 met de Internationale, het rode volkslied van deze socialistische omroep.
Onze tante Hella, zuster van mijn moeder, was ondergedoken bij Piet en Annie Nootebos in de Beemster. Na de oorlog kwam ook de familie Nootebos wekelijks bij ons om mama te helpen in de huishouding. Piet en Annie namen altijd een van hun kinderen mee. Ze hadden er zeven. Bij ons werd er altijd uitgebreid gegeten, maaltijden die zij thuis niet zo uitgebreid kregen.
Regelmatig zaten we met drie verschillende geloven aan tafel. Wij wasten onze handen voor het eten met het uitspreken van een bracha en maakten moutse, de zegenspreuk over het brood. De famile Nootebos was katholiek, zij sloegen een kruis en spraken een kort tafelgebed uit.
De familie Grimme was protestant, zij zeiden een kort dankgebed voor het eten.
Artis en de kerk
Wij woonden direct naast de kerk van de Hersteld Apostolische Gemeente.** Mijn zolderkamer had aan weerszijden twee grote platte daken. Vanaf het platte dak dat op de hoek lag, keek ik over Artis uit. Dat was een feest.
Wij woonden daar met het gevoel alsof men in een jungle leefde met al die prachtige dierengeluiden. Vlak voordat de beesten gaan slapen, produceren ze een enorm lawaai. Ik werd gewekt door dierengeluiden, daar kon je je klok op gelijk zetten. Om 04.30 begonnen de leeuwen te brullen, de Gibbons, de apen begonnen met hun gezang om 05.00, de Papegaaien krijsten om 06.30. De vele vogelgeluiden waren als een groot orkest in het oerwoud.
Aan de andere kant van mijn kamer was het platte dak dat grensde aan de bovenramen van de kerk. Ik luisterde altijd gefascineerd naar de prachtige tonen uit het kerkorgel dat het koor begeleidde en schitterende Gregoriaanse melodieën ten gehore bracht.
Het traditionele Jodendom was onze familietraditie. De verschillende religieuze stromingen waarmee ik opgroeide hebben een belangrijk aandeel gehad bij de vorming van mijn levensinstelling. En niet te vergeten de omgang met de dieren in Artis.
Ephraïm Goldstoff spreekt in de Kerkstraatsjoel op de open dag, maandag 5 mei 2025. Foto’s Bloom.
Ik werd een man van samenwerking en verbinding. Zo gaf mijn moeder me opdracht om alle bezoekers van de Kerkstraat-Sjoel, de Nidchei Jisroeël Jechaneis, die geen plek hadden voor hun Sjabbatmaaltijd mee naar huis te nemen. Zo kregen we vele bijzondere gasten aan tafel, waaronder Sammy Davis Jr. Zie het verhaal in deze krant: Wereldsterren in mijn leven.
Amateur-psychiater en Salaam Shalom
Mijn aandeel als raadslid van de NIHS en als lid van de commissie Pastoraal en Sociaal werk was veelal dat ik amateur-psychiater werd met praktijk aan huis.
Het opzetten, in samenwerking met de LJG, van de CLALL (Centre for Learning and Leadership) in de jaren negentig schiep dat een verbinding tussen orthodox en liberaal die leidde tot grotere kennis en inzicht in de beide gemeenschappen. Alle orthodoxe en liberale rabbijnen waren daarbij betrokken. Later was ik actief in de vriendenclub van Joodse en Marokkaanse Amsterdammers Salaam Shalom. Zie de verhalen van EphraÏm: Salaam Shalom, als ware we één familie en Integratie in ons mooie Holland zonder verlies van cultuur en religie.
We vierden Chanoeka samen we werden uitgenodigd op Iftars, we leerden veel over de Marokkaanse cultuur en de islam. Als er incidenten waren, kwam onze vriendenclub in actie. Als bestuurder van de Stichting Eerherstel Joodse Begraafplaats Zeeburg organiseerde ik een samenwerking tussen Joodse en Marokkaanse jongeren die in een zomerperiode iedere zondag een klein deel van de immens grote begraafplaats schoonmaakten.
Ook als bestuurder van de RAS-Sjoel (zie: Obrechtsjoel open voor het publiek tijdens Europese Dag van het Joods Cultureel Erfgoed) zoek ik verbinding met onze bezoekers tijdens de verschillende diensten. Ik word gevraagd voor lezingen op scholen, in kerken en moskeeën om verbinding tot stand te brengen.
Geen politieke discussies
Zoek ik ook verbinding in het heftige Zionisme debat? Ik zit niet verlegen om in een politieke discussies te geraken. Nee, daar zoek ik geen verbinding. De een is voor en de ander is tegen het Zionisme, dat moet men zelf weten. Eerst moet men vaststellen wat de definitie is van Zionisme. Iedereen moet zijn eigen mening kunnen hebben, en iedereen heeft gelijk.
Ik houd van mens en dier.
Ook meng ik mij niet in de discussie over het kolonistenprobleem, daarin zoek ik ook geen verbinding dat zou een zinloze zaak zijn. Er is geen gelijk. Iedereen heeft gelijk, zowel de voor als de tegenstanders van deze politiek. Mijn mening doet er niet toe.
Ik zou wel in discussie kunnen gaan met antioorlog-protesteerders en daarin verbinding zoeken.
Tijdens mijn zakenreizen over een groot deel van onze wereld draag ik mijn Jodendom uit en zoek verbinding met mijn medemensen. Ik houd van mens en dier.
Ik hoop op mijn bescheiden manier een bijdrage te leveren aan de verbinding tussen mensen en angels weg te nemen zodat de mensen elkaar beter gaan begrijpen.
*Morgenrood. Rond 1900 waren in veel steden socialistische zangverenigingen onder de naam De Stem des Volks. Zij hadden nauwe banden met de S.D.A.P. (Sociaal-Democratische Arbeiders Partij) of met haar directe voorganger. Het bekendst is het lied Morgenrood (1900) met tekst van Dirk Jelles Troelstra. Stem des Volks Amsterdam bestond tot 2002.
**De Hersteld Apostolische Zendinggemeente (HAZG) is een klein messianistisch kerkgenootschap. De HAZG werd ook wel aangeduid als Jacobijnen wegens hun bijeenkomsten in de Haarlemse Jacobijnestraat. Na de scheuring van 1931 ontstonden kleine gemeenten in Amsterdam (Lutherkapel in de Gerrit van der Veenstraat), Beverwijk (Maranathakapel), Vlissingen (in de voormalige Lutherse kerk aan de Walstraat) en Arnhem (in de Bonifatiuskerk).
cover illustratie Françoise Nick
Geef als eerste een reactie