Najaar 2023 stonden drie kleine, blauwe hutten pontificaal op het Waterlooplein, elk op een andere hoogte.
Het waren kunstzinnige loofhutten voor Soekot, als onderdeel van het project de Joodse Stad. De installatie genaamd Ushpizin werd bedacht en uitgevoerd door het kunstenaarsduo Hertog Nadler.
In het verleden waren loofhutten rond deze tijd van het jaar niet te missen in Vlooienburg en Uilenburg, zoals het Waterlooplein heette. Met dit project werd een verborgen verleden weer zichtbaar in het heden. Er was veel belangstelling onder de Amsterdammers, de marktverkopers en dagjesmensen.*
Als vrijwilliger stond ik er meerdere dagen bij om de vragen van nieuwsgierige mensen te beantwoorden, want er waren veel vragen. De vooral niet-Joodse bezoekers waren aangenaam verrast om te horen dat dit kunstwerk om een Joods religieuze feestdag ging.
In eerste instantie had men dit niet in de gaten, ze zagen immers geen davidsterren, geen menora’s. Zonder bekende Joodse symbolen herkende men deze hutten nauwelijks als Joodse kunst.
Wat is eigenlijk Joodse kunst?
Om hierachter te komen gaat Julia van der Krieke in de derde aflevering van de podcastserie De Joodse Stad in gesprek met Judith Hoekstra en het kunstenaarsduo Hertog Nadler.
Judith Hoekstra is conservator bij het Joods Museum in Amsterdam. Bij haar beroep komt ze constant in aanraking met Joodse kunst, en ook de kwestie wat wel of niet Joodse kunst is.
Dit vraagstuk beïnvloedt haar werk constant, en ze verkent dit samen met Julia. Wanneer ben je een Joodse kunstenaar, of bestaat zoiets als ‘Joodse kunst’? Ben je automatisch een Joodse kunstenaar als je én Joods én kunstenaar bent, zoals Chagall of Rothko?
In aflevering drie leer je dat er echter meer bij komt kijken. Bovendien bespreken ze wat voor thema’s kunnen voorkomen in Joodse kunst. Deze kwesties en vraagstukken rondom Joodse kunst komen ook naar boven bij haar ervaringen rond de toenmalige expositie van Sol LeWitt in het Joods Museum.
Ja, in onze stad zijn meerdere Joodse kunstwerken van Sol LeWitt in de oude Joodse Buurt. Tussen de Rapenburgerstraat en de Valkenburgerstraat struikel je over drie van zijn bijna vergeten kunstwerken. Het zijn drie pleinen, zonder herkenbare Joodse symboliek. Is het Joodse kunst? Ik spoor u aan om de pleinen te bekijken en over deze kwestie na te denken.
Vervolgens gaat Julia in gesprek met Chaja Hertog en Nir Nadler, het kunstenaarsduo achter de loofhutten op het Waterlooplein. Ze gaan in gesprek over hun ervaring rondom dit kunstproject. Ze waren hierbij erg bewust van wie hun publiek was, omdat het in een openbare ruimte stond.
Er kwamen allerlei kwesties bij kijken, zoals regelgeving van de gemeente en veiligheid, en hoe je iets religieus tot kunst kan maken. De loofhutten waren immers volledig koosjer, hoe ervoeren ze dit proces? Ze hebben ervoor gekozen om bij uitstek geen duidelijke Joodse symbolen te gebruiken in het design van de loofhutten. Bovendien werden ze verbonden aan een actueel thema van Amsterdam: de woningnood. Er heeft zelfs een dakloze in een van de hutten overnacht. Kortom, in de derde aflevering van de podcastserie ontdek je wat Joodse kunst is, en hoe dit nog actueel en op verschillende manieren tot leven komt in Amsterdam.
Voor meer info over het project De Joodse Stad bezoek je de website hier.
*In De Vrijdagavond ontspon zich een levendig debat over dit loofhuttenproject, zie onder meer:
Loofhutten terug op het Waterlooplein, kunstproject van Hertog Nadler
Een kritisch geluid: ‘moet dat nou, deze nostalgie’ in Loofhut voor Volksvlijt
En een pleidooi om juist meer religieuze feestdagen ‘Openbaar en collectief’ te vieren naar aanleiding van deze loofhutten op het Waterlooplein.
Serie podcasts in De Vrijdagavond over De Joodse stad
Deel 1 Vlooienburg en Uilenburg, luister en het rijke Joodse verleden komt terug
Deel 2 Als je goed luistert, hoor je nog Jiddisj in de steegjes van Mokum
Stimuleringsfonds Jonge auteurs
De Vrijdagavond wil studenten en young professionals de kans geven zich verder te ontwikkelen als auteur van Joods-relevante onderwerpen.
U kunt een geoormerkte donatie doen (meldt ’jonge auteurs’ bij ‘opmerkingen’) via de oranje donatieknop bovenaan.
Of maak een bedrag met dit oormerk over op
NL48 INGB0008830812 ten name van de ANBI-erkende Stichting Hallo Joods,
uitgever van De Vrijdagavond.
Uw donatie komt geheel ten goede aan de doelgroep.
Draag bij aan de toekomst van Joods-relevante journalistiek.
cover: Talma Joachimsthal
Geef als eerste een reactie