Vanaf vrijdag 29 september wordt het plein voor de Mozes en Aäronkerk voor de duur van Soekot, het Loofhuttenfeest, omgetoverd tot een waar Loofhuttenplein.
Julia van der Krieke, post doc Joodse Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, en het JCK (Joods Cultureel Kwartier) namen het initiatief om de Loofhut terug te brengen in het Amsterdamse straatbeeld. Zij benaderden het kunstenaarsduo Hertog Nadler voor de realisatie.
Zoals ook op oude prenten van Amsterdam en met name van het gebied rondom de Portugese Synagoge en het Hoogduitse synagogecomplex is te zien, werden tijdens Soekot in de Jodenbuurt verschillende soekot ofwel hutten gebouwd.
Soms waren het tuinhuisjes waarvan het dak was te openen, maar vaak ook werden zij speciaal voor die gelegenheid opgebouwd en na afloop weer afgebroken.
Loofhuttenfeest
Het loofhuttenfeest herinnert aan de veertigjarige tocht door de woestijn. Men wordt geacht om gedurende de zeven dagen van Soekot zoveel tijd als mogelijk in het bouwwerkje door te brengen alsof men nog steeds op de vlucht is. Traditioneel wordt het huisje of tent versierd met loelav (een bundeltje takken met een dadelpalm, drie geurende mirtetakken en twee wilgentakjes), en een etrog (gave groene citrusvrucht).
Het dak blijft open om contact met de sterrenhemel te houden, maar volgens de misjna (Soeka 2.9): ”hoef je niet meer in de Soeka te eten als de regen je soep zou ruïneren.”
Kunstenaarsduo
Chaja Hertog (Amsterdam 1978) en Nir Nadler (Haifa 1977) wonen in Amsterdam en zijn samen het kunstenaarsduo. Zij werken zowel met beeldende kunst als met video’s, performances en film.
Zij werken vaak aan (tijdelijke) projecten in de openbare ruimte in Amsterdam en daarbuiten. Voor het nieuwe station in Zwolle maakten ze samen met Ram Katzir Portal, een veelgeprezen looproute van het station naar de binnenstad van Zwolle. Op Sloterdijk realiseerden zij ‘Intersections’ in de vorm van een houten gefragmenteerde boot waar voorbijgangers doorheen of ertussendoor kunnen lopen.
Voor het project op het Waterlooplein maakten zij drie verschillende versies van de traditionele Amsterdamse Loofhut.
Doeken met blueprints
Chaja Hertog: “Wij hebben onderzoek gedaan naar loofhutten in de archieven. Sommigen stonden hoog op palen tot wel zeven meter, anderen stonden gewoon op de grond. Om dat verschil duidelijk te maken hebben we besloten om met steigers drie in hoogte verschillende soekot te gaan maken. Tussen de steigers spannen we doeken met daarop blueprints, tekeningen geïnspireerd op de huizen in de verdwenen Jodenbuurt. We zetten de Soeka daarmee als het ware weer terug in hun oorspronkelijke omgeving, tussen de huizen die daar oorspronkelijk stonden.”
Wolken van glorie
Hertog vervolgt: “We bouwen drie Soekot. Aan de binnenkant zijn ze alle drie anders. De tekeningen in de kleinste zijn een spel van licht en schaduw geïnspireerd door het interieur van de huizen die er voorheen stonden. De middelste heeft een soort van absurdistische collage als decoratie verwijzend naar de vier soorten van Soekot.
De grootste krijgt een interieur van wolken, want volgens Rabbi Eliezer waren de hutten ‘wolken van glorie.’
Koosjere Soekot
“Naast de vergunningen en veiligheidseisen moesten we bij het ontwerp en de bouw van dit kunstwerk ook nog rekening houden met de religieuze voorschriften. We wilden wel koosjere Soekot neerzetten! Dat had vooral betrekking op de vier Soekot-attributen: etrog, mirte, wilg en dadelpalmtakken. Daarvoor hebben we het rabbinaat geraadpleegd.”
Dromerig beeld van een huis
Meer dan alleen religieue aspecten zijn in het project verwerkt: “Een loofhut is eigenlijk een dromerig beeld van een huis, een dak boven je hoofd. Iedereen verlangt naar een dak boven je hoofd. Actuele thema’s als woningnood, vluchtelingen, zoals wij dat ook toen waren, kun je niet negeren.”
Evenementen
“Daarom organiseren we ook evenementen in de huisjes. Met vluchtelingen, met historici en met buurtbewoners en iedereen die komt aanwaaien. Tijdens de bouw kregen we al vele enthousiaste reacties van omstanders: “Oh wat mooi, de loofhutten zijn terug in Amsterdam.”
cover: ontwerp Loofhutten Waterlooplein van Hertog Nadler
Ik citeer:“Oh wat mooi, de loofhutten zijn terug in Amsterdam.”
Ontroerend mooi!
Mooi initiatief! Amsterdam toont op bijzondere manier iets van de joodse wortels… En waardige opening met goede sprekers!