Harmonie zoekt Maoz Tsoer voor kerstconcert

Toen ik terugkeerde naar mijn roots in Amsterdam was mijn grootste zorg hoe ik aan een nieuwe vriendenkring kwam.  

Na mijn pensionering had ik geen zin meer om te vergaderen en aan sport heb ik mijn hele leven al een hekel. Dus ging ik op klarinetles. 

Een zangkoor (er is een gezellig Joods koor in Amsterdam) had meer voor de hand gelegen, maar mijn ervaring met koren was niet geweldig. Na twee jaar stug oefenen met de klarinet speelde ik al in een bandje, maar echt gezellig werd het er niet. En toen ontdekte ik dat op het oude Wittenburg, een tachtig jaar oude harmonie speelde.

Ongeveer twintig blazers oefenen iedere maandagavond in het speeltuingebouw. Ze horen bij de muzikale Hafabra familie, wat staat voor harmonie, fanfare en brassband. Ik blijf mijn harmonie ‘fanfare’ noemen, naar de mooie film van Bert Haanstra uit 1958.

Ik voelde me meteen als een vis in het water, aardige mensen en de sfeer lijkt ook uit 1958.

Om half acht zit je klaar met je instrument. Je hebt een vaste plek. De muziekcommissie bepaalt het repertoire en de dirigent is de baas. Om half negen is er een pauze met koffie en thee en koekjes. Het repertoire bestaat uit licht klassiek, ouderwetse Jazz, musicals en filmmuziek.

Hier leerde ik samenspelen, wat bijna even moeilijk is als klarinet spelen. Je mag nooit zo hard spelen dat je je buren niet kan horen. Je mag shinen bij een solo en verder volg je de aanwijzingen van de dirigent. Kortom, allemaal regels die in de dagelijkse communicatie ook van pas komen.

Minstens drie keer per jaar hebben we een uitvoering. En toen kwam (in 2022) mijn eerste kerstconcert. Het was in een steenkoude kerk, we zaten te rillen in onze verplichte zwarte broek en witte bloes met een klein groen of rood accent. Er traden met ons orkest twee buurtkoren op die ook al tachtig jaar bestaan en concurreren. Er ontstond een venijnige discussie of de roos van de maagd Maria ontloken of ontsprongen was. 

Goise ongein

Tot mijn stomme verbazing begon mijn Joodse ziel te knagen: ‘Goise ongein! Wij Joden zouden nooit ruzie maken over religieuze futiliteiten!! 
En dat terwijl ik jarenlang in Maastricht met mijn buren en vrienden naar de nachtmis ging. Ik vond het daar heel gezellig en er knaagde niets.

Mijn Joodse ziel was blijkbaar gegroeid in Amsterdam en dreigde mijn plezier te versjteren. Dat liet ik niet gebeuren. Ik gooide het op een akkoordje met de knagende ziel.

“Kunnen we volgend jaar met kerst niet een Chanoekaliedje spelen” vroeg ik aan M, de voortrekker van de muziekcommissie. “Het Joodse Chanoeka en kerst vallen ongeveer samen.” 
Het antwoord was een diepe zucht. “Met al dat gedoe in Israël en de Palestijnen”… en het was pas 2022.

Ik bracht naar voren dat we het niet over Israël hadden maar over joden. En als we alle zonden die in naam van het christendom waren gepleegd als leidraad voor ons repertoire zouden nemen, konden we het kerstconcert beter meteen cancelen. Bovendien, het Concertgebouworkest speelde ook Chanoekaliedjes.

Partituur vinden

M. schoot in de lach en gaf me gelijk. Nu nog even de juiste partituur vinden. Wij verdeelden de taken. M. ging op zoek in de HaFaBra-bibliotheek en kwam met lege handen terug. Het bestond niet.
Ik ging op zoek naar een partituur in de Joodse muziekwereld en vond alleen een partituur voor blokfluitende kinderen en een Joods koor. Amazon bood volgens M. ook geen soelaas, want de aangeboden stukken gaven geen inzicht in de bezetting en de moeilijkheidsgraad. Bovendien was ze er achter gekomen dat Maoz Tsoer best een saaie melodie was. Jammer dan, terug naar stille nacht en herdertjes.
Het was inmiddels zomer 2023. En toen vond ik de oplossing. Mijn buurman in Maastricht is bibliothecaris bij het plaatselijke conservatorium, met nauwe banden met de internationale Hafabra-familie, dus die zouden wel een oplossing weten. 

De oplossing bleek eenvoudig. P. had net een Israëlische werkstudente aangenomen, ze begon op 1 september. Als ik haar een brief zou sturen met mijn verzoek plus alle gegevens van de fanfare zou hij die op haar eerste werkdag op haar bureau leggen.

Half september kreeg ik haar antwoord:
I just got an answer from my contact in the wind band in the Israel Defense Forces. They are going now on a two weeks holiday, but when they are back they would love to look for notes of Hanukkah songs and send it to you. I will be in touch with you when I have more information from them.

Supercool

Ik was perplex. Het Israëlische leger wil mij te hulp schieten? Hebben ze daar tijd voor? En hoe zo gaat een leger in het Midden-Oosten twee weken met vakantie? Hoe zit het met de veiligheid in Israël? Dat deed niets af aan het enthousiasme van mijn fanfare. Wij waren de eerste Hafabra die met kerst Chanoeka liedjes ging spelen! ‘Supercool,’ zei de dirigente die met afstand de jongste van onze fanfare is. Ik maakte vast een gedichtje voor bij de uitvoering (zie kader).

Mijn lieve vrome nicht in Amsterdam vertelt dat zij dit jaar Chanoeka laat samenvallen met Sinterklaas.
Mijn joodse ziel giechelt.

Twee weken later was het 7 oktober 2023. Ik was ontroostbaar. Om Israël, om mijn familie, en nu ook vanwege mijn fanfare. Ik schreef mijn familie een brief met dit hele verhaal. Zij zijn zeer bij mij en mijn klarinet betrokken en schoten te hulp. De brandweerfanfare van Modi’in, die van de politie van Jeruzalem, de muziekschool van Haifa, ze werden allemaal door mijn nichten opgetrommeld om hun partituur naar hun tante in Amsterdam te sturen. 

Natuurlijk kwam er niets van terecht.

Chanoeka 2024

“Als je in 2024 met kerst nog een Chanoekalied wil hebben moet je dat voor 1 oktober inleveren” zei de dirigente. Een meelevende vriendin bracht mij in contact met een Joods/Israelische muziekleraar die me verder kon helpen. Hij had echter alleen de mars van het Israelische leger voor ons in de aanbieding. 
Dus ook in 2024 geen ‘Jiddisjkeit’ op het kerstconcert. Gewoon weer stille nacht en vooruit, een potpourri van fiddler on the roof als schrale troost. 

Dit jaar spelen we in het Scheepvaartmuseum waar het lekker warm is. De twee koren zingen weer te veel coupletten en soms vals. Mijn fanfare speelt enthousiast en soms uit de maat. Mijn nieuwe vrienden en buren zitten in het publiek en vinden het fantastisch, vooral Fiddler on the Roof. En daar was het voor mij uiteindelijk allemaal om begonnen.

Ik wens u allemaal gezellige feestdagen en vooral een Chanoeka Sameach