Wat bezielde Benjamin Netanyahu deze week een als terrorist gebrandmerkte minister een privé-legertje te geven? Zo’n door de staat gefinancierde en bewapende militie in handen van Itamar Ben Gvir, de minister van nationale veiligheid, is spelen met vuur.
Netanyahu betaalde deze onverantwoordelijke prijs om de oncontroleerbare minister binnen zijn coalitie te houden. Hij boog voor de chantage van Ben Gvir. Deze knieval bewijst dat Netanyahu in paniek is en de controle over zijn coalitie aan het verliezen is. Een bewijs? Hij ontsloeg zijn minister van defensie Galant die het lef had zich tegen de juridische hervormingen uit te spreken terwijl Netanyahu in Londen was.
Het is in Israels geschiedenis zonder precedent dat een premier zijn minister van defensie opzij zet die waarschuwt voor de grote gevaren die het land bedreigen.
Netanyahu is over de juridische hervormingen door twaalf weken massaal protest, stakingen en dienstweigering in elite-eenheden in de hoek gedreven. Deze hervormingen worden gezien als ondermijning van de democratie en een opmaat naar dictatuur. De essentie van de beoogde hervormingen is dat het Hooggerechtshof ondergeschikt wordt aan de Knesset.
Deur van het Witte Huis
Voor de Amerikaanse president Joe Biden is het niet genoeg dat Netanyahu er mee instemde de stemming over deze hervormingen tot na Pesach op te schorten. Deze uitstel diende om met de leiders van de oppositie onder leiding van president Herzog een compromis uit te werken.
Netanyahu verkeerde in de veronderstelling dat deze concessie de deur van het Witte Huis voor hem zou openen, zoals de Amerikaanse ambassadeur in Israel suggereerde. De Amerikaanse president corrigeerde zijn gezant en maakte het Netanyahu duidelijk dat hij thuis kan blijven in afwachting van het geheel of gedeeltelijk schrappen van de juridische hervormingen.
Gemeenschappelijke waarden
Biden liet er geen misverstand over bestaan dat de alliantie tussen de VS en Israel is gebaseerd op gemeenschappelijke democratische waarden. Wie daar aan tornt zet de relatie tussen beide landen op scherp.
De openlijke interventie van Biden lokte een scherpe reactie uit van Netanyahu. Hij hield Biden voor dat Israel een soeverein land is dat zijn eigen beslissingen neemt. Doelde hij op een Israëlische aanval op Iran’s nucleaire infrastructuur zonder Amerikaans okay? Nog bonter maakte minister Ben Gvir het: ‘we zijn geen ster op de Amerikaanse vlag,’ zei hij.
Een Israëlische premier die de VS verliest is uiteindelijk gedoemd. Het is verbazingwekkend dat Netanyahu de pols op de internationale gemeenschap en protesterende diaspora niet voelt kloppen en vasthoudt aan juridische hervormingen die de Israelische democratie ombuigen richting Hongarije en Polen.
Hoogspanning in Israelische samenleving
Netanyahu’s afgedwongen bereidheid te onderhandelen over het bij sturen van de hervormingen betekent geenszins dat de hoogspanning in de Israelische samenleving is verdwenen. De protesten gaan door, op minder grote schaal dan tot nu, maar toch sterk genoeg om de druk op Netanyahu niet te laten verslappen.
Er moet een uitweg komen in het ultieme belang van de Joodse staat
Hernieuwd massaal protest op de schaal van de afgelopen twaalf weken kan ontaarden in een burgeroorlog. In zijn rede maandagavond beschuldigde Netanyahu een extremistische minderheid ervan het land te willen verscheuren en uit te zijn op een burgeroorlog.
Wie zijn die extremisten? De Israeli’s die week na week de straat opgaan om de democratie te redden?
cover illustratie Françoise Nick
Misschien mag opgemerkt worden dat de essentie van de beoogde hervormingen niet is dat ‘het Hooggerechtshof ondergeschikt wordt gemaakt aan de Knesset’, maar dat de Knesset vrij komt van de knoet van het Hooggerechtshof, dat zijn boekje te buiten gaat en te vaak op de stoel van de wetgevende macht zit.
Dat is ongehoord voor een democratische land en iets waartegen Netanyahu terecht stelling neemt. De protesten van de linkse Israëliers mag men dan ook als extremistisch beschouwen, omdat zij de verkiezingsuitslag niet accepteren.
Het kan toch niet zo zijn dat een stel (niet door de burgers gekozen) rechters in feite een democratisch gekozen regering en door de Knesset aanvaarde en aangenomen wetgeving terzijde schuift? Dat is in ieder land niet zo. Respecteer en waardeer Bouman enorm maar nu maakt hij zich er te gemakkelijk van af. Het gaat in feite om de persoon Netanyahu, de invloed in de Israëlische samenleving van orthodoxie versus seculieren enz.enz