Wanneer je in 2024 door de straten van Amsterdam loopt word je overrompeld door het mozaïek van verschillende culturen.
Van noord tot zuid en van west tot oost leven verschillende etniciteiten en culturen zijdelings naast elkaar. Amsterdam is het multiculturele kloppende hart van Nederland. Nu, maar ook vroeger.
Amsterdam is al eeuwenlang een toevluchtsoord voor allerlei minderheden die op zoek waren naar een beter leven. Zo vluchtten ook duizenden Joden uit Oost-Europa en kwamen in Mokum terecht. Vlooienburg en Uilenburg kennen we als Joodse wijken, maar ook hier leefden tal van verschillende culturen door elkaar. Het was multicultureel.
In de vierde aflevering van podcastreeks van De Joodse Stad verkent Julia van der Krieke dit thema. We krijgen een beeld van hoe het leven eruit zag in deze wijken via gesprekken met historicus Maarten Hell en studente Duifje van de Woestijne.
Amstelbocht
Maarten Hell deed uitgebreid onderzoek naar het leven op Vlooienburg. Hij heeft zijn onderzoek onlangs gepubliceerd in een rijk geïllustreerd boek genaamd Verloren wereld in de Amstelbocht: Leven op Vlooienburg 1600-1815.
Maarten Hell
Verloren wereld in de Amstelbocht, Leven op Vlooienburg 1600-1815; Walburg Pers 2024
Dit is een werkelijk verloren verleden, waarvan je tegenwoordig nauwelijks meer iets van kan terugzien. Vlooienburg begon als eiland van de belangrijke houtindustrie, maar werd langzaam een bloeiende Joodse wijk.
Tegenwoordig is het geen eiland meer: de Houtgracht en Leprozengracht zijn gedempt. Vlooienburg is vervangen door het Waterlooplein met de Stopera, een multifunctioneel gebouw dat de voormalige wijk compleet bestrijkt.
Historicus Maarten Hell hoe de scheepswerven en houtmarkten ideale toevluchtsoorden waren voor Joden maar ook voor andere religieuze minderheden. Bovendien kon men hier hun religie soms clandestien maar wel in vrede beoefenen: Joden, lutheranen, katholieken en zelfs remonstranten en puriteinen konden in deze buurt terecht.
Maarten vertelt over zijn onderzoek naar alle verschillende beroepen die Joden beoefenden in de Joodse wijk. Van marktverkoper en kruidenierszaakjes tot groothandelaren en Joodse zuivelproducenten. Ook komen er pittige verhalen aan bod, zoals overspel, vurige ruzies en bijna sprookjesachtige verboden liefdes.
Hartog Zegerius van de Korte Keizersdwarsstraat
Vervolgens gaat Julia in gesprek met Duifje van de Woestijne, masterstudente van Joodse Studies op de UvA. Duifje woont aan de Korte Keizersdwarsstraat en kijkt uit op Uilenburg. In deze aflevering vertelt ze hoe haar familiegeschiedenis verweven is met de wijk en de straat. Haar betovergrootvader, Hartog Zegerius, woonde in dezelfde straat. Hij verkocht vodden en ijzer op de Ten Katemarkt.
Uiteindelijk is hij tijdens de Sjoa vermoord zoals velen uit haar familie. De vrijwel onbesproken oorlogsgeschiedenis van haar familie heeft haar bewogen om Joodse Studies te gaan studeren.
Elke keer als ze door de Korte Keizersdwarsstraat, de Oudeschans of langs de Uilenburgersjoel loopt, leeft haar familieverleden weer op.
Tevens werkt Van de Woestijne mee aan het Stolpersteine project, waar slachtoffers van de Sjoa een gedenksteen krijgen bij de plek waar ze woonden. Zo wordt ook dit verleden weer zichtbaar.
Luister naar de vierde aflevering van De Joodse Stad, en laat het verleden weer leven.
Serie podcasts in De Vrijdagavond over De Joodse stad
Deel 1 Vlooienburg en Uilenburg, luister en het rijke Joodse verleden komt terug
Deel 2 Als je goed luistert, hoor je nog Jiddisj in de steegjes van Mokum
Deel 3 Bestaat Joodse kunst?
Stimuleringsfonds Jonge auteurs
De Vrijdagavond wil studenten en young professionals de kans geven zich verder te ontwikkelen als auteur van Joods-relevante onderwerpen.
U kunt een geoormerkte donatie doen (meldt ’jonge auteurs’ bij ‘opmerkingen’) via de oranje donatieknop bovenaan.
Of maak een bedrag met dit oormerk over op
NL48 INGB0008830812 ten name van de ANBI-erkende Stichting Hallo Joods,
uitgever van De Vrijdagavond.
Uw donatie komt geheel ten goede aan de doelgroep.
Draag bij aan de toekomst van Joods-relevante journalistiek.
cover: Stopera gezien vanaf de Blauwbrug anno 2024, met rechts de gedempte Leprozengracht. Foto: Jan de Vries
Geef als eerste een reactie