Is de Derde Tempel bestand tegen corrupte leiders?

Op 29 april 2020 zouden mijn grootouders 68 jaar getrouwd zijn. Zouden, omdat ze allebei kort daarvoor waren overleden, mijn grootvader op 1 januari en mijn grootmoeder op 11 april van dat jaar. 

De sjabat erna mocht ik laajenen, wat voor mij om meerdere redenen memorabel was. Allereerst omdat ik via Zoom aan mijn keukentafel uit een Tikoen laajende. De eerste Corona lockdown was toen van kracht en in sjoel zitten was helaas geen optie.  

Ten tweede omdat het Sjabat Tekoema was, de sjabat voor Jom Ha’atzmaoet. Voor mijn grootouders die allebei tot op het bot zionistisch waren, kon ik geen passender eerbetoon bedenken op dat moment. 

Volgens traditie bij de LJG wordt dan een stuk uit de parasja van deze week gelezen, waarin Mosje het volk de beloning voor het navolgen van de mitswot van de Eeuwige voorhoudt: toegang tot en het in bezit nemen van het land Israel. In dat stuk wordt het land Israel geprezen en benadrukt Mosje hoe goed dat land wel niet is. Meer dan waard om er veertig jaar voor door de woestijn te moeten lopen.

Misdaad en straf

Het algemene thema van parasjat Ekev is ‘wie goed doet goed ontmoet’ of andersom gezegd, zoals een van de beroemste literaire werken van de negentiende eeuw heet: misdaad en straf. Meerdere malen waarschuwt Mosje het Joodse volk om zich aan de mitswot van de Eeuwige te houden en te gehoorzamen aan al Haar voorschriften. 

En als het volk dat doet, zo zegt Mosje, dan zullen de beloningen volgen. Alle vrede en voorspoed en rijkdom zal dan komen. Omgekeerd, als het volk dat niet doet dan zal het volk uitgeroeid worden: “Ik waarschuw u op voorhand dat u dan zeker zult omkomen. Het zal u net zo vergaan als de volken die de Eeuwige ter wille van u uitroeit: u zult omkomen omdat u niet naar Hem hebt geluisterd (Dewariem, 8:19-20).” 

Het herhaaldelijk melden van die waarschuwingen vind ik interessant, of zoals ik soms gefrustreerd tegen mijn kinderen zeg: is één keer zeggen niet genoeg? Is de angst dat het Joodse volk toch de verkeerde keuzes zal maken dan toch zo groot? 

Jewish Guilt

Als een goede Jiddische ouder trekt Mosje echt alles uit de kast in zijn poging om over te komen en het volk van zijn gelijk te overtuigen, inclusief het allerergste wapen: the Jewish Guilt. Hij herinnert het volk nogmaals aan de gouden kalf en hoezeer hij zijn best moest doen om te voorkomen dat de Eeuwige het volk ter plekke uitroeide. Hij haalt nog een keer aan dat de Eeuwige het Joodse volk eigenlijk alleen nog maar beschermt ten behoeve van Haar belofte aan onze voorouders en omdat de andere volkeren veel slechter zijn dan wij: “Niet uw eigen rechtvaardigheid of uw zuivere geweten geeft u toegang tot hun land. De Eeuwige, uw God, verdrijft die Volken voor u omdat ze zo slecht zijn, en omdat Hij zich wil houden aan de eed die Hij uw voorouders Avraham, Jitschak en Jaakov heeft gezworen (Dewariem 9:5)”. 

Ook als het wel goed gaat en het volk de mitswot van de Eeuwige volgt en alle beloningen daarvoor krijgt, moet men zich er continu van bewust zijn dat dit alles alleen door de inmenging van de Eeuwige mogelijk is: “En dan zou u bij uzelf denken: al die voorspoed hebben we op eigen kracht verworven!? Nee, u moet besefffen dat het de Eeuwige, uw God, is die u in staat stelt om die welvaart te verwerven, omdat Hij zich wil houden aan wat Hij uw voorouders onder ede heeft beloofd, zoals Hij dat tot nu toe heeft gedaan (Dewariem 8:17-18)”. 

Awraham Burg, onder andere voormalig voorzitter van de Knesset, noemt het in zijn boek Language of People een ‘cultuur van herinnering’ (tarboet zikaron). Dat herinneren dat het de Eeuwige is waardoor wij alle voorspoed krijgen en vooral niet onze eigen toedoen (‘otzmi ve koach yadi’) wordt keer op keer ingepeperd, er is geen ontsnappen aan. Helaas blijkt dat nodig. 

Derde Tempel

In onze geschiedenis is het namelijk gebleken dat sommige Joodse leiders deze les in nederigheid zijn vergeten. Twee keer is een Joodse autonomie in het heilige land gevallen. Twee keer ‘geholpen’ door extremisten die de macht grepen en een vrij kansloze opstand tegen een imperium begonnen, eerst de Babyloniërs en vervolgens de Romeinen. 

Die versie van ‘otzmi ve koach yadi’ is ons in het verleden dus al heel duur komen te staan. Laten we hopen dat de huidige leiders van de staat Israël, door sommigen gezien als de Derde Tempel, niet in die val trappen. 

Tegen onze externe vijanden, waar er helaas veel van zijn, is Israël en het Joodse volk bestand. Tegen arrogante en corrupte leiding die cynisch genoeg vaak de Tora citeren om hun gelijk aan te tonen, helaas een stuk minder. 

Sjabbat Sjalom