De deurbel ging in Jerusalem “ik was in de buurt en dacht ik kom even langs!”
In de vijfde en zesde hadden we in dezelfde klas gezeten op Maimonides. Leo leek daar vaak tegen de muren te stuiteren, hij leerde en dacht sneller dan de meeste leerkrachten konden bijhouden. Nu stond hij met blauwe pretogen voor mijn voordeur in Jerusalem.
Leo ging na school naar een jesjiewa en studeerde Joodse geschiedenis aan de Bar-Ilan Universiteit, ik was in Israel voor een half jaartje oelpan. Het eerste gesprek dat we buiten school hadden, ging over hoe gek het was dat we weinig Iwriet aan Maimonides hadden overgehouden. Terwijl de leerlingen van Belgische- en Frans joodse scholen de taal vloeiend leken te spreken.
Cohen&Co
In de jaren die volgden zag ik Leo het vaakst in een omgeving waar hij lesgaf, en ik van hem leerde bij Pardes, Limmoed en Crescas. Soms zagen we elkaar bij een overleg – bijvoorbeeld rond de oprichting van Cohen&Co, waar Michel Waterman en hij het initiatief toe namen omdat ze het zo belangrijk vonden om vanuit joodse achtergrond je te laten zien bij algemeen maatschappelijke kwesties. En af en toe ontmoetten Leo en ik elkaar voor een kop koffie of een wandeling in het Amsterdamse bos.
Leo prikkelde en bevroeg
Verbazing was kenmerkend voor de toon van de gesprekken die we voerden. De diversiteit aan onderwerpen waar hij kennis van had en geïnteresseerd in was, was groot. Leo prikkelde en bevroeg over waarom dingen zijn hoe ze zijn, en of anders niet misschien beter zou zijn. Hij analyseerde, redeneerde en daagde uit om zelf na te denken. Leo bevroeg veel dingen die voor andere mensen vanzelfsprekend waren.
Op de lewaje was te zien met hoeveel mensen uit uiteenlopende werelden hij contact had. Het is heel erg gek om te bedenken dat we Leo nu niet meer zullen zien, van ongeduld springend van zijn ene op zijn andere been. Het missen is voor zijn dierbaarsten zo groot en plotseling, ik wens hun enorm veel sterkte.
Vragen die ik aan niemand anders durf te stellen
Ik zal zijn denkbeelden, vriendelijkheid, plotselinge ‘alles goed?’ telefoontjes en de kans om hem joods-gerelateerde vragen te stellen die ik aan niemand anders durf te stellen, missen.
Leo’s enorme kennis vanuit het orthodoxe jodendom met de buitengewone open blik naar buiten is zijn nalatenschap. Zijn leven is een aanmoediging om vanuit joodse kennis en traditie in verbinding te zijn, en bij te dragen aan de samenleving.
Yehi zichro baruch
cover: beeld Bar-Ilan Universiteit
Wat een mooi, liefdevol eerbetoon aan Leo. Wat zullen we hem missen. Dank je wel Sharon
Mooi herkenbaar verhaal over Leo, zijn heengaan is nog steeds onwerkelijk, amper een maand geleden belde hij in mineur stemming op dat hij flinke gezondheids klachten had en geestelijke kracht kon gebruiken, nu is hij er niet meer; een mineur stemming was iets dat ik van Leo niet kende, hij kon verbijsterd en verontwaardigd reageren over onderwerpen en gebeurtenissen, maar nooit was in mineur; ja inderdaad, ga ook de gesprekken en wandelingen met Leo, en de ideële boek-projecten missen..