Toen Leo en ondergetekende besloten om een nieuwe vertaling van Pirké Avot uit te brengen wisten we natuurlijk wel dat dit wijsheidtractaat al ontelbare keren was vertaald.
We wilden echter een weergave maken die universeel zou werken zodat eenieder, gelovig of niet, de wijsheid zou kunnen proeven die er verscholen in ligt. De titel werd: Spreuken over de Fundamenten (avot kan dat ook betekenen) en zo sloten we de aartsmoeders in.
Torah door Wijsheid vertalen gaf ook al een mooie dynamiek: de Wijsheid die ten grondslag ligt aan heel de kosmos en als de Eersteling (Resjiet) voorafgaat aan alle zichtbare dingen.
Het meest hebben we echter gepuzzeld over de volgende spreuk:
Al tarbei sicha im ha-isja. Vermeerder niet gebabbel met de vrouw (Spreuken van de fundamenten 1:5). Sommigen vertalen zelfs: “geroddel”!
Als we de spreuk goed bekijken zegt dat nog niets over “de vrouw”, want hier wordt duidelijk de mán aangesproken die zijn geroddel niet moet vermeerderen.
En wie is “de vrouw”? Zijn eigen vrouw? Of iedere vrouw? Allerhande beperkende maatregelen jegens vrouwen kwamen voor ons geestesoog. Ikzelf moest even denken aan: “wie een vrouw aanziet om haar te begeren heeft reeds overspel gepleegd”, en geef graag toe dat overspel dan aan de orde van de dag is. De Me-too beweging zou me trouwens gelijk geven…
Leo en ik kwamen te spreken over het bekende verhaal van de twee zusters Martha en Maria in het evangelie van Lukas 10. Martha verzorgt de gast, maar Maria zit aan de voeten van Jezus. Sommigen zeggen dat ze aan het lernen waren. Als Martha verontwaardigd uitbarst dat Maria weleens zou kunnen helpen, krijgt ze te horen: “Martha, Martha, je maakt je druk om veel zaken. Eén ding is slechts belangrijk. Maria heeft het beste deel gekozen.”
Alvorens terug te gaan naar de spreuk herinner ik nog even aan een kinderbijbel die het allemaal wel wat sneu vond voor Martha. Die eindigde het verhaal aldus: Tenslotte gingen ze gedrieën naar de keuken om samen de afwas te doen.
Val je vrouw niet teveel lastig met huishoudelijke zaken.
Maar nu de spreuk: als “sicha onbeduidend gebabbel is, bijvoorbeeld over huishoudelijke zaken, kan er ook bedoeld zijn: val je vrouw niet teveel lastig met huishoudelijke zaken. Waarom niet? Want ook zij houdt zich bezig met wijsheid!
Onze vertaling /vertolking is geworden:
Overleg niet teveel over huishoudelijke zaken;
niet met je eigen vrouw en ook niet met de buurvrouw,
want ook zij beoefenen de wijsheid.
deze tekst sprak professor Poorthuis uit tijdens de sjiwwe in huize Mock dd. 6 september 2023
Rabbijn dr. Leon (roepnaam Leo) Mock overleed op donderdag 31 augustus 2023, hij werd 55 jaar.
Geef als eerste een reactie