David Montezinos, de kinderloos gebleven bibliothecaris van Ets Haim, zei ooit dat zijn boeken zijn ‘papieren kinderen’ waren. Het echtpaar woonde in één van de huizen die rondom de Portugese Synagoge staan. Het is niet overgeleverd of zijn vrouw, Dina Cohen Belinfante, er ook zo over dacht. Als iemand naar haar man vroeg zei zij regelmatig, grappend: “Hij zit in de kluis” en doelde daarmee op de toen nog aanzienlijk kleinere leeszaal van de bibliotheek.
Ikzelf heb een andere relatie met ‘mijn’ boeken – meer als volwassenen onder elkaar. Nu zou je kunnen zeggen dat dit met 25.000 boeken onmogelijk is. Klopt. Het is namelijk net als in het echte leven, waar sommige mensen stil op de achtergrond blijven, sommigen je aandacht trekken, je met sommigen een bijzondere relatie hebt en anderen liever niet ziet.
Boeken hebben een eigen persoonlijkheid en daar heb je iets mee of niet. Zo heb ik bijvoorbeeld een puberale verliefdheid met een incunabel uit 1474. Zonder illustraties en misschien niet bepaald mooi – voor mij is het een schoonheid en mijn ogen gaan stralen (volgens getuigenverslagen) als ik erover praat.
Met de Mishne Torah uit 1282 heb ik een andere band. Ik heb diep respect voor de wijsheid en kennis die het boek heeft en voel de pijn van de censuur die in de 16de eeuw is aangebracht. Misschien is dit boek om die reden ook wat stiller dan andere boeken?
Een handschrift van Hugo de Groot heeft een meer afstandelijk, afhoudend karakter en is soms een beetje arrogant – en dan heb ik het niet over de belangrijke inhoud. Het boek en ik – wij hebben gewoon geen natuurlijke klik. Die heb ik dan weer wel met een gedrukte medische encyclopedie uit Venetië uit 1707. Met dat boek zou ik graag een keer verder willen praten onder het genot van een kopje koffie. Boeken zijn net mensen.
Kinderen gaan het huis uit, boeken blijven zolang jij wilt.
Zo is het!