Ze hadden broer en zus kunnen zijn of in ieder geval van dezelfde familie

Mijn hond heet Mini. Dat had eigenlijk Midi moeten zijn want ze werd steeds groter, maar zo groot als Max is ze gelukkig niet geworden.

Max is de hond van mijn partner. Wij wonen inmiddels 39 jaar in Israël waarvan 37 jaar in Jeruzalem. Dat is meer dan de helft van mijn leven. Mini is mijn trouwe bondgenoot. Elke ochtend voor het opkomen van de zon gaan we de deur uit om de wijk te verkennen. Daar doen we ruim een uur over.

We lopen langs de ‘mitkaniem’, de martelwerktuigen die de gemeente Jeruzalem in openbare tuintjes neerzette voor buurtbewoners met behoefte om de spieren op peil te houden. Terwijl ik daarmee bezig ben, zit Mini altijd geduldig te wachten met een tennisbal naast zich. Zij is dol op tennisballen.

Zelden op slot

Vanochtend liepen we op onze route langs de rij met scholen, waar kinderen nu in de vroege ochtend ontbreken vanwege de zomervakantie of de oorlogsdreiging of allebei. Later op de dag komen ze er sporten of spelen, want de toegangshekken van de schoolpleinen zijn zelden op slot, precies voor dat doel: “Laat ze maar komen.” Dat onze wijk in een gebied ligt met veel Arabische bevolking om ons heen, verandert daar niets aan. Integendeel, ook hun kinderen vinden de openbare speelgelegenheden, met of zonder ouders. Mini en ik zien bij de scholen meestal wat bewakers arriveren en de schoonmakers.  

Vanochtend keek ik door een hek naar rechts, waar een houten bank stond aan het einde van een klein speelplein, vlak voor de toegangsdeuren van een schoolgebouw. Op de bank zat wat onderhoudspersoneel, een man en een vrouw, allebei kort en dik en allebei met grauwgrijze kleding aan. Ze hadden broer en zus kunnen zijn of in ieder geval van dezelfde familie. De vrouw was traditioneel gekleed, zodat alleen haar gezicht en handen zichtbaar waren. Ze was duidelijk Arabisch en moslim.

Over de schouders van de man lichtte een taliet op in de ochtendzon, tefilien om hoofd en arm, onverstoorbaar kijkend in een kleine sidoer. Zijn lippen bewogen, hij was bezig met het ochtendgebed, Sjachariet. Toen hij ging staan bleef de vrouw rustig zitten. Ze was het helemaal gewend als niets bijzonders. Hij doet dit immers elke ochtend. 

Volmaakt

Toen ze Mini en mij zag kijken, verscheen er een brede lach op haar gezicht en ze zwaaide alsof we elkaar al jaren kenden. Misschien was dat ook wel zo en had ik haar gewoon nooit opgemerkt. Ik zwaaide terug. Mini pakte haar tennisbal op en we besloten verder te lopen. Toen ik later bedacht, dat ik die middag naar een interfaith bijeenkomst zou gaan, vroeg ik me even af waarom eigenlijk? Want was deze dag voor mij dan niet al lang volmaakt over dit onderwerp? En ik geloof eigenlijk ook maar zo heel weinig.

Ik ga naar die bijeenkomsten om in contact te blijven met andersdenkenden. De ontmoeting staat centraal, maar ligt in onze stad eigenlijk overal gewoon op straat. Veertig procent van de bevolking van Jeruzalem is immers Arabisch, Palestijns en moslim, kies maar hoe je het noemt. De integratie is de afgelopen jaren enorm toegenomen, vooral bij jonge mensen die steeds meer gebruikmaken van het Israëlische onderwijs en minder daarvoor uitwijken naar Amman.

De tandarts en de apotheker zijn als vanzelf inmiddels uit deze sector van de bevolking. Een jonge vrouw uit de moslimwijk van de Oude Stad volgde de Jekkische (Duits-Joodse) optometrist op in Yaffa street. Wie in de ziekenhuizen komt ziet deze ontwikkeling in alle daar aanwezige beroepen.   

Niemand wist wie banger was van wie

Op 7 oktober 2023 viel een beangstigende stilte tussen ons en de buurdorpen. Niemand wist wie banger was van wie, ook zij waren als de dood voor ons en onze reacties. Onze haredi buren met kleine kinderen vertrokken op een vrijdagochtend naar opa en oma in Petach Tikva uit angst voor de Arabische dorpen om ons heen. Zondagochtend waren ze alweer terug: “We hebben daar alsmaar met de kinderen in de schuilkelder moeten zitten. Dat is hier in ieder geval veel minder.”

Soms ging het ook werkelijk mis toen een Arabische buschauffeur werd afgetuigd. Joden vreesden voor hun leven. Af en toe was er een aanslag, voor Jeruzalem niet ongewoon. Angst in de tram en angst in de straten tot het ‘gewone leven’ het weer overnam en dat ging achteraf gezien best snel, als je weet wat er gebeurd was.

Grote pogrom

“De moordpartij van 7 oktober, de verkrachtingen, alles leek nog het meest op wat de islamistische bewegingen bij ons aanrichten,” hoorde ik iemand over de radio zeggen vanuit een Afrikaans land. Was het Mali of Nigeria? Iedereen vergelijkt die vreselijke gebeurtenis met zijn/haar eigen geschiedenis. Voor ons was het een grote pogrom.  

“Israël moet wel blijven bestaan”, fluisterde Ahmed van de Olijfberg me zachtjes toe. De bekeppelde Joseef, die ook een hond heeft en die Mini en ik regelmatig ontmoeten omdat onze honden elkaar graag mogen, overpeinsde: “Nooit in onze duizenden jaren geschiedenis met dit land, hebben we hier alleen gewoond. Er waren altijd ook andere volken, andere bewoners om ons heen en het zal niet anders worden!”

Tweestatenoplossing, maar niet nu

Hij zuchtte. Ik vroeg me af of hij nou optimistisch was of pessimistisch. In ieder geval besloten we aanhangers te blijven van “De tweestatenoplossing, maar niet nu!” Nog wel als toekomstperspectief en na een stevig heropvoedingsplan, want wie roept dat hij je wil doden en wie roept dat hij de Joodse bevolking wil uitmoorden of verbannen tussen de rivier en de zee, meent dat echt.

En daarom blijft het nog even oorlog nu. 

cover collage Bloom