De medisch specialist en vredesactivist Eldad Kisch overleed toch nog onverwachts op 12 juni jongstleden. Onze samenwerking voor De Vrijdagavond begon recent en was heel beloftevol. Op 25 juni schreef Kisch: “Ik demonstreer met mijn speciale vlag waarop staat: End the War en het gele teken van de gijzelaars. Ik sta daar in een zee van Israelische vlaggen.” Zijn tweede en laatste artikel verscheen op 9 juli. Kisch schreef op een originele manier over de besnijdenis met als kernzin: “Het markeren van groepen is zo oud als de mensheid.” Deze nuchtere, authentieke stem kende ik uit zijn vele columns die hij schreef voor Crescas. In deze stukken kwam vaak zijn vredeswerk ter sprake, want Kisch geloofde dat Israël alleen een kans heeft te overleven als er een duurzame vrede wordt gesloten met de Palestijnen. Salomon Bouman beschrijft in deze IM meer over zijn achtergrond en vredeswerk.
Wanda F Bloemgarten, eindredacteur van De Vrijdagavond
Humanistische waarden
Eldad Kisch, een zionist van het zuiverste gehalte, geloofde in vreedzame co-existentie met de Palestijnen. Hij overleed na een val op 12 juni in het Ichilov ziekenhuis in Tel Aviv.
Enkele weken voor zijn overlijden op 87-jarige leeftijd legde hij me in zijn huis in Ramat Hasharon uit dat Israël zonder een vredesregeling met de Palestijnen op de lange duur geen toekomst heeft. Hij verfoeide de messiaans beïnvloede verrechtsing van het zionisme dat zijns inziens aan de wortels van de Joodse staat knaagt.
Deze aardige, intelligente arts was teleurgesteld in de verzuurde Israelische democratie, over schending van mensenrechten in Israël en in de sedert 1967 bezette gebieden.
Met inzet van zijn humanistische waarden – die hij gelijkstelde aan de waarden van het zionisme – streed hij voor vreedzame co-existentie met de Palestijnen. Niet met wapens, maar met zijn medische kennis. Jarenlang was hij de spil in ‘Artsen voor mensenrechten’, een organisatie die wekelijks in Palestijnse dorpen medische hulp en advies gaf. Vaak gehinderd door militaire wegblokkades, maar altijd doorzettend. Zijn humane benadering van Palestijnen bracht hem in conflict met Israelische vrienden die zich van hem afkeerden en eigenlijk als ‘verrader’ zagen. Dat heeft hem pijn gedaan, maar niet weerhouden zijn medische kennis in te zetten in vaak geïsoleerde Palestijnse dorpen.
Izaak en Ina Mathilde Kisch
Eldad (geboren in Amsterdam op 16 April 1937) was de tweede zoon van professor Izaak Kisch, hoogleraar rechtswetenschappen aan de universiteit van Amsterdam. Zijn oudere broer Hanan werd geboren in 1935. Na de oorlog kregen Izaak Kisch en zijn vrouw Ina Mathilda Houthakker een derde zoon: Ilan.
Op 29 september 1943 werd het gezin Kisch tijdens de laatste razzia in Amsterdam uit hun huis gehaald. Via Westerbork kwam hij via het laatste transport aan in Theresienstadt. De daar opgedane onmenselijke ervaringen hebben hem ervan overtuigd dat Joden alleen veilig kunnen zijn in een Joodse staat. Dat was zijn zionistisch geloof.
Eldad en Annelien
In Nederland studeerde Kisch medicijnen. Hij ontmoette er Annelien Kroon, dochter van de door Yad Vashem geëerde verzetsdominee Kleijs Kroon. Zij werd joods, ze trouwden en in 1962 verhuist het stel naar Israël. Daar kregen Eldad en Annelien drie kinderen. Eldad Kisch werkte veertig jaar als endocrinoloog (hormonale- en stofwisselingsziekten) in het Ichilov ziekenhuis in Tel Aviv. Zijn grote passie was zijn werk voor Physicians for Human Rights (Artsen voor mensenrechten). Hij werkte ruim twintig jaar voor deze organisatie (een gemengd joods-Arabisch Israelische groep medici en verpleegkundigen) om zoals hij schreef: “elke zaterdag in steden en dorpen voorbij de Groene Lijn medische hulp en gratis medicijnen te geven aan Palestijnen.”
Eldad Kisch laat naast zijn vrouw Annelien, kinderen en kleinkinderen ook zijn twee broers Hanan en Ilan na.
Eldad (linksboven) en Hanan Kisch. Foto Maria Austria, de bekende fotografe en kennis van de Kisch-familie. Amsterdam, 1941. Met dank aan United States Holocaust Memorial Museum.
cover: Hanan and Eldad Kisch worden voorgelezen door hun grootmoeder. Foto Maria Austria, 1939 of 1940. Met dank aan United States Holocaust Memorial Museum.
Ach, wat verdrietig! Eldad was jarenlang mijn collega-columnist in de Crescas nieuwsbrief en ik bewonderde hem om zijn optimisme en zijn onophoudelijk streven naar vrede. Ik wens zijn familie veel sterkte. Zijn nagedachtenis zal zeker tot ons aller zegen zijn.
Renée Citroen
Nog voor de oorlog gingen de moeders met Han, Eldad, Dukie, mijn broer en ik wandelen aan het strand van Zandvoort. We gingen alle 4 naar Israel. Eldad begeleid e mijn beide ouders en Dukie op hun sterfbed. Eldad was er altijd.
Ik zal een van mijn beste vrienden, haast broer ongelofelijk missen. Onvervangbaar.
Geschokt lees ik net in NRC dat Eldad is overleden. Zijn artikelen in Cresas bewonderde ik. We zaten op hetzelfde denk spoor wat betreft een mogelijke oplossing en voortbestaan van twee staten in een vreedzame sfeer en respect. Mijn condoleance gaat uit naar Annelien en allen om hun heen. Bert Woudstra, Enschede