Jodendom zonder Zion?

Van Joden wordt steeds meer verwacht dat zij afstand nemen van Israël vanwege de voortrazende urbane oorlog in Gaza. 

Degenen die dat doen zijn ‘de goede Joden’. Er bestaat nauwelijks begrip voor het Israëlische streven om Hamas definitief uit te schakelen na wat het terreurbewind heeft aangericht op en na 7 oktober 2023. Dat Hamas herhaling heeft beloofd, maakt geen indruk.

Veel Israëli’s en Joden elders staan niet achter de huidige ultrarechtse Israëlische regering. Maar dat is niet hetzelfde als de band ontkennen tussen jodendom en Zion. 

Zionisme en jodendom horen net zo bij elkaar als het rooms-katholicisme en de paus alsmede Vaticaanstad in Rome. Nu zijn lang niet alle rooms-katholieken gecharmeerd van de Heilige Vader en het Vaticaan. Er zijn zelfs katholieken die zo tegen de paus gekant zijn dat je je afvraagt waarom zij er nog bij willen horen. 

In het gebied dat het huidige Israël en de Palestijnse gebieden omvat, zijn het jodendom en het Joodse volk ontstaan. Na de door de Romeinen neergeslagen Joodse opstanden zijn Joden hun vaderland kwijtgeraakt. Daarmee begon de lange verstrooiing van het Joodse volk. Niettemin zijn er Joden blijven wonen in Jeruzalem, Hebron, Tsfat en Tiberias. 

Joden hebben door de eeuwen heen driemaal daags gebeden om terugkeer naar Zion en tijdens Pesach wensten Joden elkaar toe: volgend jaar in Jeruzalem.

Zion of Mekka

Ook voor moslims hoeft het niet ingewikkeld te zijn – tenzij emoties de overhand krijgen – om te snappen dat Joden zich verbonden voelen met ‘het heilige land’. 

Moslims zijn georiënteerd op Mekka, één van de drie heilige steden van de islam. Ze bidden niet voor niks vijfmaal per dag in die richting. Het behoort tot de vijf zuilen (centrale plichten) van de islam om op bedevaart te gaan naar Mekka, waar zich de Kaäba bevindt, het belangrijkste heiligdom van de islam. 

Er valt dus een parallel te trekken tussen de innige relatie van moslims wereldwijd met het Saoedische schiereiland waar Mekka zich bevindt en de stevige relatie die Joden buiten Israël hebben met Erets Jisraeel, het land Israël. 

Joden vormen een volk, een etniciteit met een eigen religie. 

Er is echter wel een belangrijk verschil. De islam is net als het christendom een bekeringsreligie. Je hoeft niet Arabisch te zijn om tot het oemma (de wereldwijde gemeenschap van islamieten) te kunnen behoren. Overgang tot de islam is reeds mogelijk door louter de geloofsbelijdenis uit te spreken.

Joden vormen daarentegen een volk, een etniciteit met een eigen religie. Die doet niet aan bekering. Toetreding tot het jodendom alsmede het Joodse volk kan wel, doch wordt afgehouden en het vergt jaren van studie en inburgering.

De religieuze oriëntatie op Zion kreeg na eeuwen van aanhoudend antisemitisme een seculiere pendant via het politieke zionisme, het Joodse streven naar een eigen staat in het land van de voorvaderen. Het riep ook een tegenreactie op, het antizionisme, zowel onder Joden als niet-Joden.

Religieus antizionisme

Antizionisme kan ingegeven zijn door de overtuiging van ultraorthodoxe Joden dat pas na de komst van de Messias opnieuw een eigen land mag worden opgericht. Dat belet veel ultra-orthodoxen overigens niet om in Jeruzalem, Bnei Brak of in andere Israëlische steden met ultra-orthodoxe wijken te wonen. Ze zien het huidige Israël echter niet als een Joodse staat. Al leggen zij wel allerlei eisen op aan de Israëlische samenleving zoals het in acht nemen van kasjroet en sjabbatwetten. Dus wordt er in het leger kosjer voedsel verstrekt en vliegt El Al niet op sjabbat en Joodse feestdagen.

Ook de nationaal-religieuzen, de volgelingen van rabbijn Cook, de harde kern van de kolonisten, eisen dat van de samenleving. Zij zijn echter fanatiek-zionistisch.

Diaspora

Andere antizionistische Joden kiezen voor het voortduren van de diaspora als levenswijze die bij uitstek zou passen bij het jodendom. Joden hadden eeuwenlang geen eigen staat en daarmee ook niet de verantwoordelijkheid die hoort bij het runnen van een overheid. Inclusief politie en een leger. De No-State Solution* gaat al dat soort kwesties uit de weg en zo kun je schone handen houden. Er is echter wel een voorwaarde verbonden aan deze oplossing voor ‘het Joodse probleem’: er moeten landen zijn waar Joden zich als geloofsgemeenschap of als natie (zonder eigen land) vrij kunnen ontplooien. 

* titel van boek van Daniel Boyarin, zie de bespreking van Yonathan Listik: Joods-zijn kan ook niet-nationalistisch

Dolle stier

De derde groep Joodse antizionisten bestaat uit degenen die niets moeten hebben van de manier waarop het politieke zionisme tot een eigen Joodse staat is gekomen. Of zich daarna heeft ontwikkeld tot een land dat door hen als de ‘dolle stier’ van het Midden-Oosten wordt gezien. Deze groep trekt regelmatig op met niet-Joden die menen dat Israël geen enkel bestaansrecht heeft. Dat komt neer op een moderne variant van de aloude Jodenhaat, want Joden wordt het zelfbeschikkingsrecht onthouden. Nota bene op de geboortegrond van de Joodse natie. Na eeuwen van uitsluiting en zelfs de recente volkerenmoord in de niet-Joodse wereld. 

Israël als ‘de Jood onder de naties’

Zionisten heb je in soorten en maten. Er zijn zionisten die uitgaan van right or wrong my country. Anderen zijn ervan overtuigd dat er bij het oprichten en handhaven van de Joodse staat ernstige fouten zijn en worden gemaakt. Met name tegenover de Palestijnen die echter op hun beurt bepaald niet brandschoon zijn. Al wordt hun gedrag vaak met de mantel der liefde bedekt omdat zij de onderliggende partij zijn.

Israël is steeds meer ‘de Jood onder de naties’ geworden. Dat bleek bijvoorbeeld bij het aanvaarden door de VN van de (later ingetrokken) resolutie die zionisme gelijkstelde aan racisme. Nu zou Israël zich schuldig maken aan genocide en wordt gedreigd met ingrijpende boycots waardoor het voortbestaan van het land wordt bedreigd.

Is zionisme een vloek gebleken? Of heeft het ervoor gezorgd dat het Joodse volk deel is geworden van de wereldgemeenschap van volkeren? Hoe het ook zij, door het oprichten van een Joodse staat heeft het Hebreeuws als dagelijkse omgangstaal een gigantische impuls gekregen. Door (her)vestiging in het land van de voorvaderen is de eeuwenlange sluimerende band van Joden met hun nationale geboortegrond uitgediept. 

Reactie op antisemitisme

Israël is een Joodse reactie op antisemitisme. Al heeft het tot een nieuwe vorm daarvan geleid: antizionisme. Hopelijk is een Palestijnse staat daar de oplossing voor.   

De helft van de Joden woont inmiddels in Israël. Wie had dat durven dromen toen het moderne zionisme het daglicht zag?   


cover: Art by Sefira Lightstone

Over Harry Polak 2 Artikelen
Harry Polak (1947) woont sinds 2016 met zijn vrouw in Ra’anana, Israël. Daarvoor woonde hij lang in Amsterdam. Hij was lid en tevens bestuurslid van de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam. Daarnaast was hij jarenlang voorzitter van de dialoogcommissie. Doel was om een goede relaties te bereiken tussen Joden, moslims, christenen en andere levensbeschouwelijke groepen. Het Palestijns-Israëlisch conflict was daarbij een stoorzender.

19 Comments

  1. Met alle respect maar ik vind dat Harrie Polak volledig voorbijgaat aan de vuile oorlog, die Israel nu al bijna twee jaar in Gaza voert met duizenden en duizenden burgerslachtoffers. Mensen, die niets met Hamas te maken hebben en alleen proberen te overleven. Een schande voor de staat Israel…………….

    • Het is wat al te makkelijk om alleen Israël verantwoordelijk te houden voor de verschrikkelijke ellende waarin de Gazanen verkeren na de mensonterende inval van Hamas op 7 oktober 2023.

      • Natuurlijk is het volledig de schuld van Israël. De Mossad en Shin Bet wisten precies wat er ging gebeuren op 7 oktober, maar hebben het laten gaan. Omdat de slachtoffers vooral linkse jongeren zouden zijn, waardoor ook links Israël militaire actie zou steunen. Twee vliegen in éēn klap. Hoe kun je dat ontkennen? Het is 2025. Echte Joden zijn tegen genocide. Enkel Israël kan de nieuwe Holocaust stoppen.

        • Een fraai staaltje complottheorie. Ze komen altijd neer op het idee dat alles aan Israël ligt. Alsof Hamas niet bestaat en niks doet of kan. Links Israël is tegen voortzetting van de oorlog tegen Hamas, dus het klopt niet wat Ihsan stelt. Als Hamas alle gijzelaars vrijlaat en de wapens definitief neerlegt, is de ellende voorbij. Dat valt niet te ontkennen.

          • Dat is simpelweg niet waar. Netanyahu en zijn medeplichtigen hebben herhaaldelijk duidelijk gemaakt dat het terughalen van de gijzelaars niet de hoogste prioriteit heeft. Het maakt helemaal niet uit of ze worden vrijgelaten. Het doel is de uitroeiing van het Palestijnse volk. Het is eerder complotdenken om dit te ontkennen en een iets anders te verzinnen, zoals jij doet. De eerste paar maanden was links Israël trouwens voorstander van de operaties in Gaza. Zelfs ik had er begrip voor. Dus de manipulatie door Israëlische inlichtingendiensten had wel degelijk het effect. Maar de realiteit is dat het IDF geen haar beter dan Hamas.

          • Ah, we gaan jij-bakken. Uitroeing? Het IDF net zo erg als Hamas. Nou, zo kan die wel weer.

          • Geen weerwoord? Blijkbaar heb ik een snaar geraakt. Het is altijd pijnlijk om de waarheid te erkennen als je jezelf jarenlang hebt voorgelogen. Maar er is nog een kans om in het reine te komen. Begin eerst eens met de genocide te erkennen, zoals bijna iedereen in de wereld inmiddels doet. Stop met de leugens van de Israëlische overheid te geloven en te verspreiden. Veel succes.

  2. Een heldere en mooie bijdrage over het begrip zionisme.

    Het voert misschien te ver om ook het opkomen van het begrip natiestaat in het europa van de 19de eeuw te benoemen, waardoor, historisch bezien, het stichten van de staat Israël niet anders dan een logische stap is.

  3. Tegenargumenten genoeg. Maar die zijn zinloos met figuren die uit zijn op sarren en zuigen. Jij mag het laatste woord hebben.

    • Ik vind het jammer dat je met persoonlijke aanvallen komt in plaats van inhoudelijke argumenten. Ik ben geen onredelijk persoon. Ik heb het bestaansrecht van Israël altijd verdedigd. Ik heb mij ingezet tegen antisemitisme en voor erkenning van de Holocaust. Dat leverde mij niet altijd waardering op van andere Nederlanders met een recente migratieachtergrond. Maar dat neemt ik voor lief. Basale principes als gelijkwaardigheid, vrijheid, respect voor verschillen zijn voor mij het allerbelangrijkst. Ik heb bijgedragen aan het Joods monument in Utrecht. Maar zet mij vooral weg als een ‘zinloos figuur’, als dat het makkelijker voor je maakt om weg te kijken bij genocide.

      • Kijk nog goed eens naar onze discussie. Ik ben niet begonnen met persoonlijke aanvallen. En dat doe ik ook nu niet, want ik heb ik je geen zinloos figuur genoemd. Ik vind het een zinloze uitwisseling geworden, dat is heel wat anders.
        Het ICJ heeft tot nog toe niet geconcludeerd dat Israël genocide pleegt en dat weegt zwaar. Ik weet dat zowat de hele wereld daar wel van overtuigd is. De oorlog tegen Hamas is verschrikkelijk, maar als Israël werkelijk uit zou zijn op volkerenmoord dan had het er totaal anders uitgezien.
        Hoe eerder deze oorlog stopt hoe beter, maar Hamas moet absoluut weg. Ook de Arabische wereld is daar in hoge mate van overtuigd. Anders begint de ellende over enige jaren opnieuw.
        Je inzet zoals je die beschrijft, waardeer ik zeer! Vooral omdat je durft tegen de stroom in te roeien ten opzichte van de kring om je heen. Ga zo door. Daar wordt de wereld beter van.

        • Het zou mooi zijn als jij dat ook zou durven. Je argument dat genocide er anders uit zou zien slaat natuurlijk helemaal nergens op. Dit is exact hoe genocide eruit ziet. Dat het IDF geen kernbom op Gaza heeft gegooid betekend niet dat er momenteel geen genocide plaats heeft. Het ICJ heeft geen relatie met of er wel of geen genocide plaats heeft. Dat is een krankzinnige redenatie. Alle genocide-onderzoekers zijn het er over eens. Verschillende Israëlische ministers steken het ook niet onder stoelen of banken. Ze zijn er trots op dat ze genocide plegen. Misschien dat je dat niet meekrijgt van het “nieuws” in Israël, maar de rest van de wereld hoort dat wel. Dus, durf de waarheid onder ogen te zien en spreek je uit. Anders is jouw waardering voor mij volledig betekenisloos. Het voelt nu zelfs vies.

  4. Je gaat dus gewoon door. Dat de halve wereld er zo over denkt, wil niet zeggen dat de halve wereld gelijk heeft.
    Het leger geeft waarschuwingen voor burgers af bij aanvallen. Burgers wordt uitdrukkelijk verzocht om weg te gaan uit de gevechtszone. Er komt wel degelijk voedsel binnen, al is de distributie momenteel een ramp. Er gaan Gazanen voor medische behandeling naar elders. Dat wijst bepaald niet op genocide. Bij de genocidebeschuldiging blijft Hamas buiten schut. Waar zijn de beschermende maatregelen voor de Gazanen? Schuilkelders met name.
    Je noemt mijn compliment ‘vies’. Ik houd ermee op.

  5. Ik hoef geen compliment van mensen die willens en wetens genocide ontkennen. Ik zie jou niet anders dan mensen die de Holocaust ontkennen. Misschien nog wel erger eigenlijk, want jij ziet het gewoon voor je ogen gebeuren. Vrijwel alles wat je schrijft is niet waar. Welke waarschuwingen heb je het over? Die worden al maanden niet meer gegeven. Gevechts zones? Dat is 90% van Gaza. Die zogenaamde hulpposten staan letterlijk in de gevechts zones. Kijk je nog wel eens het Nederlandse nieuws? Daar wordt het haarfijn uitgelegd. Die hulppunten zijn soms maar 5 minuten open per dag. Hoe moeten honderdduizenden mensen in een paar minuten eten halen op een plek die kilometers diep in een verboden zone ligt? Hoe verschilt dit van een nazi concentratiekamp? Wat heeft Hamas te maken met genocide. Dat is een fantasie. Ze zijn niet eens meer in staat ook maar iets tegen Israël te ondernemen. Stop met afleiden en erken de genocide.

    • Met iemand die zo onnozel is dat ie schrijft “Het ICJ heeft geen relatie met of er wel of geen genocide plaats heeft.” hoef ik verder geen zinnige discussie te voeren. Ik houd nu echt op. Gegroet!

      • Als het ICJ niet zou bestaan zou er volgens jou dus geen genocide plaats kunnen hebben. Alle genociden voor de oprichting van het ICJ? Nooit plaats gehad! Wat een bizarre legalistische (gemangelde) definitie van genocide.

      • Ik ben van Pontisch Griekse afkomst. Mijn volk heeft ook geleden onder genocide. Maar ik weet vrij zeker dat jij dit niet erkend. Volgens jou is er waarschijnlijk maar één genocide geweest in de geschiedenis. “Nooit weer” staat niet enkel voor “nooit meer een genocide op Joden”. Ik hoop dat je je ogen zult openen. Fijne dag verder.

  6. Ik ben als mens vooral geïnteresseerd in het stoppen en voorkomen van genocide. Niet in de eventuele bestraffing als het kwaad reeds is geschied. Ik heb niets tegen het ICJ, maar het is dwaas en misschien zelfs kwaadaardig om dat als maatstaf te gebruiken in genociden die momenteel plaats hebben.

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*