Rond 4 mei komen er vaak stukjes trieste historie naar boven die het memoreren waard zijn. Zo ook van de sportredactie.
We kennen allemaal Ajax als ‘de jodenclub.’ Nou, dat valt wel mee, of tegen. Slechts een handvol joden droegen het rood-wit in Ajax 1. Eddy Hamel was de eerste in de jaren twintig van de vorige eeuw. Deze week kwam er een mini-docu uit op de site van Ajax over Edward (Eddy) Hamel.
Haaretz berichtte erover. Dan kan De Vrijdagavond niet achter blijven.
Edward Hamel wordt geboren in 1902 en verhuist als jongetje van een paar jaar met zijn ouders naar de VS. Maar het Land of Opportunity bleek niet het paradijs te zijn waar zijn ouders op hoopten. Na enkele jaren keerde het gezin weer terug naar Amsterdam. Daar groeide Eddy op en al snel bleek hij over gouden voetjes te beschikken.
Tussen 1920 en 1928 was Hamel een van de beste spelers van Ajax en speelde zo’n 120 wedstrijden voor de club. Dat hadden er veel meer kunnen zijn als een zware knieblessure hem niet aan de kant hield. Hij stopte in 1928 en werd succesvol coach van onder andere FC Volendam.
Opgepakt en vermoord
In de oorlog werd Hamel opgepakt door de Duitsers. Hij droeg geen Jodenster en kon niet bewijzen dat hij Amerikaans staatsburger was, hetgeen hem zijn leven (en dat van zijn gezin) had kunnen redden.
Zoals zovelen werd Hamel met zijn gezin en zijn ouders gedeporteerd en vermoord in Auschwitz. Hij was niet de enige bekende joodse sporter die slachtoffer werd van de nazi’s. Van de gouden medaille winnaars in gymnastiek op de Olympische Spelen van 1928: Lea Nordheim, Julik Simons, Stella Agsteribbe en Elka Levie overleefde alleen laatstgenoemde de Holocaust. In de jaren dertig was er overigens nog een joodse Ajacied, Nathan Roeg. Door onder te duiken wist ook hij de oorlog te overleven.
Gevallen godenzonen
Bij Ajax was er tot vorig jaar weinig animo om een herdenking te organiseren voor haar in Tweede Wereldoorlog gevallen ‘godenzonen’. De club deed niet eens mee toen de KNVB een monument oprichtte voor vermoorde Nederlandse voetballers in de oorlog.
Dat veranderde toen Evert Vermeer en Max Flam, leden van de historische commissie van Ajax, de club erop wezen dat er nooit stilgestaan was bij een vorm van herdenking. Het initiatief leidde tot de onthulling in 2024 van een plaquette op De Toekomst waar alle in de oorlog vermoorde Ajaxspelers en staf op worden herdacht.
Clubvoorzitter Ernst Boekhorst schreef aan de Ajax community: “Bij de gedachte aan alles wat er in de oorlog is gebeurd, rijst de vraag: waarom zijn we toen gewoon doorgegaan met voetballen? Hadden we toen niet solidair moeten zijn met onze joodse clubgenoten? En wat had ik gedaan als ik toen voorzitter was geweest”?
Boekhorst zegt hierover: “Samenwerken met de bezetter en gehoorzamen. Dat was het gedrag van de meeste Nederlanders en ook van het Nederlandse voetbal. Sport niet vermengen met politiek, uit opportunisme en deels uit motieven van neutraliteit”.
Een eerlijk maar pijnlijk antwoord van de voorzitter.
Bekijk hier korte documentaire over Eddie Hamel, geplaatst 30 april 2025 op de Ajax-site.
cover: Ajax 1 in de jaren twintig met links vooraan Eddy Hamel. Screenshot video.
Geef als eerste een reactie