Han Hollander, een intens populaire Nederlander

Voorpublicatie

Han Hollander kijkt uit een raam

Als Han Hollander zondagmorgen 11 maart 1928 de zware veloursgordijnen openschuift van zijn benedenwoning in de Amsterdamse Linnaeusstraat, ontwaart hij na een koude vriesnacht een witte wereld. 

Eigenlijk is het geen weer voor een voetbalwedstrijd, al weet hij dondersgoed dat heel voetbalminnend Nederland reikhalzend uitziet naar Holland-België, het sporthoofdgerecht van het jaar.

Hollander zit in een speciaal voor hem ontworpen cabine op het dak van het Amsterdamsche stadion. Hij is gespannen en zenuwachtig. Voor het eerst doet de radio rechtstreeks en integraal verslag van een voetbalinterland. En hij heeft de primeur. Dat hem dat zou overkomen had hij nooit kunnen vermoeden. Toen Han in 1886 in Deventer werd geboren moest de radio nog worden uitgevonden.

Handelaar tweedehands spullen

Zijn vader Simon scharrelde de kost bij elkaar als handelaar in tweedehands spullen, moeder Frouwke zorgde voor het grote gezin. Han was de nummer twee, na zijn broer Karel. Na hem kwamen er nog twee broers en vier zussen bij. 

Het Joodse geloof werd hem met de paplepel ingegoten. Moeder Hollander leefde haar kinderen de religie voor en zag er streng op toe dat haar kroost zich gedroeg volgens de regels.

Go Ahead

Af en toe onttrekt hij zich aan de verplichte naschoolse Joodse les. Dan spijbelt hij en trapt hij met zijn vriendjes tegen een bal. Het spel wordt voetbal genoemd, een sport die aan het eind van de negentiende eeuw uit Engeland is overgewaaid naar het vaste land en hem in de greep krijgt. Zozeer zelfs dat hij met zijn makkers in 1902 een club opricht die ze Go Ahead noemen.

Han Hollander voor de Avro-microfoon, foto uit besproken boek

Avro en de Telegraaf

Voetballen kan hij goed. Koppen, schieten met links en rechts, doelpunten scoren. Erover schrijven kan hij ook. Dat komt goed uit, want de nieuwe sport is een gewild onderwerp voor een ontluikende markt. Rond de eeuwwisseling verschijnen de eerste sportbladen op de markt. Ze voorzien in een behoefte, zeker omdat de meeste dagbladen er aanvankelijk nog hun neus voor ophalen.

De scribenten zijn jongens en mannen als Han. Ze zijn speler, bestuurder, scheidsrechter. Het is logisch dat de kranten in die vijver gaan vissen als ze in de gaten krijgen dat de lezers hunkeren naar verslagen van sportwedstrijden. 

De Telegraaf is een van de eersten die dat in de gaten heeft. Het legt de krant geen windeieren. Het aantal abonnees neemt snel toe.

De krant is de eerste die een sportjournalist in vaste dienst neemt. Fulltime nog wel. En er is behoefte aan uitbreiding. Hollander kan zijn geluk niet op als het oog op hem valt. Trots als een pauw betreedt hij in de eerste dagen van 1921 de redactie van de krant in de Sint-Nicolaasstraat in Amsterdam. Hij heeft zijn bestemming bereikt. En het wordt nog mooier.

‘Zeg Hollander, kunnen wij eens praten?’ In hoogst eigen persoon nodigt AVRO-oprichter en directeur Willem Vogt Hollander uit om verslag te doen van de eerste voetbalinterland op de radio. 

Dat Vogt bij Hollander uitkomt is logisch. De Telegraaf en de AVRO zijn vier handen op een buik. Allebei zijn ze van iedereen voor iedereen. Het schept een band.

‘Thans, dames en heren, volgen we het spel zoals het zich aan onze ogen ontrolt. Aha, daar gaat Smit er scherp teruggetrokken vandoor. Hij neemt een paar Rode Duivels in het ootje. Een throughpass naar Mijnders, hij zwengt naar binnen. Zet scherp voor….GOALL!! Prachtige kopbal van Van Spaendonck!’

Kleur geven aan spektakel

Han Hollander heeft zijn bestemming gevonden. Als geen ander kan hij vertellen wat hij ziet, meeleven met de gebeurtenissen op het veld, de juiste woorden vinden en kleur geven aan het spektakel.

Zijn luisteraars in Nederland, in oost en west, in Suriname en ‘ons’ Indië dragen hem op handen. Hollander wordt een bekende, beroemde, intens populaire Nederlander. Dat is bijzonder, want in de jaren dertig van de vorige eeuw hadden we er daar niet zoveel van. Ze waren op de vingers van een hand te tellen. 

Holland-België op 11 maart 1928 verandert zijn leven voorgoed.

Wat begon met een voetbalinterland groeide uit tot een omvangrijk sportpakket. De AVRO-zondagmiddag werd Hollanders sportmiddag. Als hij niet bij het voetbal zat dan was er altijd wel wat anders waar hij verslag van kon doen: hockey, wielrennen, roeien, tennis. Geen zee ging hem te hoog. 

In de jaren dertig danst hij door het radioleven. Hij treedt op met de populaire revueartiesten Snip en Snap, zingt ‘Hup Holland Hup’, verzorgt lezingen in het land en schrijft boekjes over sport.

Eerste oorlogsweken 

De oorlog maakt een eind aan zijn glansrijke carrière. Al in de eerste oorlogsweken van 1940 zet Avro-directeur Vogt hem op straat. De Telegraaf ontslaat hem een paar maanden later. 

Han Hollander en zijn echtgenote Leentje Hollander-Smeer worden in juli 1943 in Sobibor door de nazi’s vermoord.

Han Hollander | De eerste radiostem van het Nederlandse voetbal | Govert van Brakel | ISBN 978 94 638 2384 5 | paperback | 352 pagina’s | € 25,00 | Verschijnt 26 september 2024 bij Uitgeverij Balans


Zie over het ontslaan in 1940 van Joodse omroepmedewerkers in De Vrijdagavond:
Alfred Edelstein: Bijna alle omroepen dongen naar de gunst van de bezetter
Bloom: Het verraad van Hilversum De radio draait door, zonder joden nog voor de bezetter het eist.

cover: omslag besproken boek, met dank aan uitgeverij Balans

Geef als eerste een reactie

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*