De Eeuwige sprak tot Mosjé:
“Spreek tot de kinderen van Jisraël:
Wanneer een vrouw bevallen moet, en ze krijgt een jongen, dan wordt ze zeven dagen onrein, net zo lang als de afzondering als bij haar ongesteldheid zal ze onrein zijn.”
Er zijn twee momenten van een zwangerschap die de Torah benoemd: Tazria als zij wordt bevrucht, en Wejalda als zij bevalt.
Rituele onreinheid
Elke pas bevallen vrouw verlangt naar een douche of bad waarna zij fris en fruitig aan haar kraamperiode kan beginnen. Maar de hygiënische toestand staat los van de rituele onreinheid die een ‘joledet’ (kraamvrouw) volgens de Torah heeft.
Waarom zou een pas bevallen vrouw onrein zijn en wat betekent deze status? Is er sprake van een taboe op bloedvloeiing zoals die buiten de Joodse cultuur bestaat?
Rabbi Sacks verklaart: Er zijn twee filosofische uitersten om een leven te leiden: hedonisme, alle genot van het leven na te streven en ascetisme: het vermijden van fysiek genot om tot een hoger geestelijk bewustzijn te komen.
Het jodendom geeft een andere route: maak de fysieke wereld heilig.
Voor een hedonist is God niet van belang. De asceet daarentegen is zo veel mogelijk bezig met spiritueel welzijn en vergeet de wereld van huis, tuin en keuken van de mens op aarde.
Omarm dus de stoffelijke wereld, maar maak onderscheid en transformeer. Verbind voorwerpen, voedsel, intermenselijke relaties met het ‘heilige’ dat het op de aarde een hogere dimensie krijgt.
Onder de voorschriften die het huis ‘heilig maken’ of spiritueel verheffen, vallen de voorschriften rondom zwangerschap en bevalling. Is het een pretpakket? Ja en nee. No pain, no gain.
Onvruchtbaarheid
Nog voordat de Torah de voorschriften rondom menstruatie en bevallen geeft, is het tegendeel: onvruchtbaarheid een terugkerend thema.
Drie van de stammoeders van het Joodse volk hebben hieronder geleden. In haar wanhoop gaf Sarah haar echtgenoot een tweede vrouw. Rivka kreeg uiteindelijk na lang wachten en bidden een tweeling. Rachel moest met pijn in haar hart meemaken hoe haar zuster Lea kind na kind baarde.
Het krijgen van kinderen is nooit een vanzelfsprekendheid geweest. De Torah laat verschillende perspectieven van de menselijke ervaring zien.
Bescherming
De status van rituele onreinheid bieden de joledet, de bevallen vrouw, behalve beperkingen ook bescherming. In bijbelse tijden mocht ze de Misjkan of het Beit haMikdasj, de tempel niet betreden. Dat betekent dat zij in de privacy van haar eigen huis kon blijven.
De seksuele relatie is gepauzeerd. Het hoofd noch het lichaam met de hormoonwisselingen staan hier écht niet naar.
Owadja Sforno
Een renaissance wetenschapper: Sforno ofwel Owadja Sforno uit het Italiaanse Cesena (1470-1550) schreef een beroemd commentaar op de Torah.
Zoals vele geleerden bekwaamde hij zich in meer dan één discipline. Rond zijn twintigste jaar vertrok hij naar Rome om geneeskunde te studeren. Zoals voor hem Rambam (Maimonides) ook de Joodse studie met geneeskunde combineerde. Hij omringde zich in Rome niet alleen met rabbijnen. Kardinaal Grimani stuurde de Rooms-katholieke theoloog Johannes Reuchlin naar Sforno om zijn studie Hebreeuws te vervolmaken.
Tussen 1498 en 1500 leerden zij samen. Dit zou grote gevolgen hebben. Reuchlin respecteerde de Joodse heilige boeken en zijn standpunt zou voorkomen dat de Talmoed als een schadelijk werk werd gezien door de kerk.
Wat in Frankrijk was gebeurd, dreigde twee eeuwen later in Duitsland: de Talmoed op de brandstapel. Dit heeft Johannes Reuchlin tegen kunnen houden.
Hoe nu verder met die onreinheid?
Een joledet had de plicht korbanot (offers) te brengen. Deze parasja geeft ons de details. De stam van het woord ‘korban’ is naderbij brengen of toenadering. Na een tijd volledig in beslag genomen te zijn door het fysieke moederen komt er al snel weer een moment om dichter bij de spirituele wereld te komen.
Ná het offeren is de status van barende vrouw weer veranderd. Niet meer of minder.
Wél moeder worden of juist niet, het zijn terugkerende thema’s.
Nu in het Centraal Museum in Utrecht de tentoonstelling Good mom/Bad mom over de stigma’s, clichés en mythes van het moederschap. Te zien tot 14 september 2025.
Emma Talbot, Mother Earth (detail of work in progress), 2025. Courtesy the artist and Galerie Onrust; uit de tentoonstelling Good mom/Bad mom
Geef als eerste een reactie