Theater voor jongeren over Sjoa-herinneringen; Achter de façade en Zoals Onder Water

80 jaar bevrijding

In 2005 riep Kofi Annan 27 januari 1945 de dag van de bevrijding van Auschwitz uit tot de internationale dag van herdenking van de Holocaust. Nooit Meer Auschwitz. Nooit meer oorlog. 

Dit jaar worden met tien Europese partners voorstellingen voor jongeren over de Holocaust op en rond de 27ste januari. 

Initiatiefnemer van dit internationaal geworden project is de stichting Theater na de Dam. 

Wat zo mooi is, is dat theater een vrijplaats is voor ideeën en dat de complexiteit van de wereld in het theater juist goed over het voetlicht gebracht kan worden. Voor jongeren is het in deze heftige tijd met sociale media en al die meningen belangrijk om zich via de geschiedenis beter te kunnen verhouden tot het nu,” aldus Jaïr Stranders artistiek directeur Theater na de Dam over Theatre of Remembrance.

Twee voorstellingen vinden plaats in Nederland: in Amsterdam en Westerbork. Voor deze voorstellingen voerden de jongeren gesprekken met ruim vijftig ooggetuigen en/of nabestaanden van de Tweede Wereldoorlog. 

Future-proof herdenken

Om de jeugd future-proof (ofwel bestand tegen het hier-en-nu) te maken, is hen betrekken bij het verleden urgenter dan ooit. 

Samenwerkend aan een gemeenschappelijk doel ontdekken jongeren dat hun verschillen juist een bron van kracht en inspiratie kunnen zijn,” aldus Andrada Maria Simo-Mosk, artistiek producent jongerenprojecten van Theatre of Remembrance en Theater Na de Dam.

Dit geldt ook voor het thema Nooit meer oorlog. Door je in te beelden en te verbeelden raak je gevoelslagen bij jezelf en de toeschouwers en krijg je contact met het verleden. Op die manier kun je je er letterlijk een voorstelling van maken.  

Joodse Kalender

Wij leren als onderdeel van de jaarlijkse Joodse kalender het belang van herinneren en het noemen van de namen van wie er niet meer zijn. We herinneren ons er elk jaar aan dat we slaven in Egypte waren en dat Haman ons wilde vernietigen. 

Voor het herinneren van de Sjoa hebben we geen vastgestelde traditie, er bestaat nog geen canon. 

Persoonlijke verdriet, angst, en angst voor antisemitisme, staat de vestiging van zo’n traditie in de weg. 

In haar boek Door hun ogen verzamelde auteur Femmetje de Wind ontroerende gesprekken tussen overlevenden van de Holocaust en hun (achter)kleinkinderen.

Door hun ogen, Familieverhalen uit de Holocaust en hun (achter) kleinkinderen
Femmetje de Wind
Een uitgave van Hollands Diep

Dit soort documentaire boeken kunnen bijdragen aan de kennis over deze periode voor opeenvolgende generaties. Net als projecten als Oorlog in mijn buurt en Na de Oorlog: nabestaanden vertellen hun verhaal op scholen.  

Intergenerationele overdracht van kennis en familiegeschiedenis vormt de kern van dit soort projecten en zorgt ervoor dat de verhalen en ervaringen worden overgedragen en voortgezet. De realiteit is dat de verhalen van Holocaust overlevenden langzaam uitdoven, want het zijn tachtigers en negentigers. 

Hoe herdenk je het verleden in deze ingewikkelde tijd?

In het maken en kijken naar theatervoorstellingen kunnen jonge generaties invoelen en meevoelen wat er toen is gebeurd, hoe er toen werd gediscrimineerd en geradicaliseerd. De vragen die de theatermakers stellen, raakt ieder gezin met jongeren. 

Kierkegaard zei al: “Het leven moet voorwaarts geleefd worden, maar het kan alleen achterwaarts begrepen worden.

Zoals onder water

De Nederlandse productie Zoals Onder Water gaat over vrouwen in het verzet. Met welke gedachte of vraag begint het gevoel dat er iets niet klopt? Wat is het moment waarop je deze gedachte omzet in een daad? 

Voor dit project maakte Hilde een voorstelling met tien jongeren over vrouwen in het verzet. Zoals Onder Water onderzoekt hoe vrouwen een succesvolle rol in het verzet konden spelen door gebruik te maken van hun vermeende zwakheden. Na gesprekken met ooggetuigen zijn de spelers aan de slag gegaan met hun voorstelling. 

uit Zoals Onder Water
In het Nationaal Holocaustmuseum
Zondagmiddag en -avond 13:30 en 19:30 uur
Maandagavond 27 januari om 19:30 uur

Achter de façade 

De tweede van de tien Europese producties vindt plaats in Herinneringscentrum Kamp Westerbork, Hooghalen: Achter de façade door Garage TDI. Van 1942 tot 1945 werd er in Kamp Westerbork een schijnwerkelijkheid gecreëerd: Te midden van dit rookgordijn klonk muziek. Over de schijnwereld, van een normaal leven, dat in feite getekend werd door angst voor het naderende transport, reflecteert Achter de façade op deze dualiteit met enkele verhalen van Kamp Westerbork.

ma 27 januari 11:00, za 15, zo 16 februari 2025 om 13:30 uur Herinneringscentrum Kamp Westerbork, Hooghalen

Meer informatie op de gloednieuwe website. Theatre of Remembrance is een initiatief van Theater Na de Dam


Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Anita Frank.
cover: screenshot uit Theatre of Remembrance

Over Yvonne Twisk 14 Artikelen
Yvonne is adviseur Bestuur, Toezicht en Governance bij kennisplatform Cultuur+Ondernemen. Hiervoor was ze directeur van de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam, en bij Penguin Books Netherlands, zakelijk leider van UvA Erfgoed en Atria, eneigenaar van TIM Art Management en House of Culture waar zij in opdracht adviseert. Zij studeerde klassieke talen, kunstgeschiedenis en bedrijfskunde aan de Universiteit van Amsterdam. Yvonne helpt met name culturele organisaties, uitgeverijen en kunstenaars met coachend leiderschap en strategische of grensoverschrijdende dilemma’s.

Geef als eerste een reactie

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*