Twee Van den Bergh’s spreken over het verraad dat niemand wilde

Hoe reageer je als familie op afstand beschuldigd wordt van het verraad van Anne Frank?

Vorige week kwam het nieuws naar buiten dat notaris Arnold van den Bergh in de oorlog de bewoners van het Achterhuis zou hebben verraden. Een oud-FBI cold case-agent had dit geconcludeerd. Naar nu blijkt, is de case nog steeds ‘cold’ en lijkt de FBI man te kort door de bocht te zijn gegaan.

Wetenschappers en historici van diverse pluimage maakten gehakt van deze als aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid gepresenteerde conclusies. In Den Haag en Amsterdam werd het nieuws ontvangen door respectievelijk Noor van den Bergh en haar neef Jaap van den Bergh. Ze zijn naamgenoot en ver familielid van de notaris. Ze willen zich niet presenteren als de vertegenwoordigers van Van den Bergh’s familie. Die familie is best omvangrijk en er is niet één bepaald Van Den Bergh-standpunt. Maar zij hebben dat persoonlijk wel en delen dat in een zoom-gesprek met De Vrijdagavond. 

Aanname wordt waarheid? 

Noor van den Bergh: “Ik wist eigenlijk niets van de vermeende rol van Arnold van den Bergh, dus ik was in eerste instantie enorm verbaasd. Aanvankelijk nam ik het nieuws ook heel serieus. Zowel de NRC als het Parool meldden het als nieuws op hun voorpagina. Je voelt je dan niet alleen als naamgenoot meteen behoorlijk betrokken, maar ook als persoon geschokt dat dit klaarblijkelijk zomaar kan worden gepubliceerd als de veronderstelde “waarschijnlijke- waarheid”. Noor vervolgt: “Toen het me later duidelijk werd dat de rol van Arnold van den Bergh en de aannames in ‘Het verraad van Anne Frank’ op drijfzand berusten, werd ik kwaad.”

Jaap van den Bergh vernam het nieuws ook uit de NRC en concludeert dat het pijnlijk is voor de familie als naamgenoot, maar zeker ook voor de hele joodse gemeenschap, dat in deze zaak zo onzorgvuldig is gehandeld. “Stel nu dat dit het laatste onderzoek is dat er in deze generatie over het verraad van het Achterhuis wordt gedaan. Dan zijn alle vorige onderzoeken vergeten, en heeft Arnold van den Bergh het dus gedaan en was het een jood die Anne Frank verraadde. De nuance dat de conclusies gebaseerd zijn op statistische schattingen en onjuiste aannames is iedereen dan allang vergeten.” 

Holocaustporno

Naast de stelligheid waarmee dit onderzoek is gepresenteerd, schokt het commerciële karakter Noor van den Bergh evenzeer. Een boek in 23 talen, een gelikte PR-campagne en een ophanden zijnde docu/film. “Holocaustporno, dat is het”.

Ik schrik even, de gedistingeerde dame in mijn Zoom-scherm laat zich van een andere kant zien. Ze vindt het buitengewoon onsmakelijk dat over de rug van de familie Frank en dus ook over de rug van haar verre familielid een commerciële molen draait. “Nu we weten dat er mogelijk een film aankomt, beraden we ons op stappen om dat tegen te gaan”. 

niet DE waarheid

Jaap stelt de rol van de media aan de kaak. Hij is verbolgen dat in het mediageweld het woordje ‘waarschijnlijk’ veel te weinig is benadrukt . “Op zijn best is het ‘een scenario’, niet DE waarheid. Kwaliteitsmedia hebben zich laten verleiden, verblind door sensatiezucht. Koppen met chocoladeletters, en zoals we weten valt dan de nuance weg”. 

Hij was onder de indruk  van het radioprogramma OVT waar zondag 23 januari door een aantal historici en experts het hele onderzoek langs het fileermes werd gehaald, waarna deze tot een vernietigend oordeel kwamen. 

“Dit had, nog los van de historische onjuistheden, anders opgediend moeten worden en naast de ‘oud FBI-agent’ handelden verschillende kranten, waaronder het Parool en NRC hijgerig”.

(noot van de redactie: het is overigens niet de eerste keer dat de NRC zich vergaloppeert aan Anne Frank: in 2014 koos de krant ervoor om een vernietigende recensie van een toneelstuk van Anne Frank op de voorpagina te plaatsen, hetgeen leidde tot felle discussies in de media).

krachtig gemeenschappelijke stellingname vereist

“Tegen het verschijnen van het boek zal waarschijnlijk niet zo veel meer gedaan kunnen worden. Maar nu duidelijk is dat de makers nog meer, vooral commercieel gedreven plannen hebben, is het belangrijk om als Joodse Gemeenschap hier iets tegen te doen”.
Noor van den Bergh vindt het vreemd dat er geen krachtig statement is gekomen uit de Joodse gemeenschap om de schade die dit boek aanricht te benadrukken.

“Dit is toch iets wat alle joden aangaat en waar men zich collectief over zou moeten uitspreken?”.

Jaap is het hier volmondig mee eens en voegt toe: “Waarheidsvinding is een groot goed, maar als zoveel experts en wetenschappers over dit onderzoek en haar conclusies vernietigend oordelen, dan mag, nee móet je, als Joodse gemeenschap je stem laten horen.”

cover: de mediaheisa rond ‘het verraad’ – foto: Bloom