Dan komen de Shabbos kaarsen er aan.
De ene ‘vrijdagavond’ na de andere komt uit mijn kwast tevoorschijn. Ik krijg er geen genoeg van.
Natuurlijk was mijn hele leven lang, toen mijn ouders er nog waren, iedere vrijdagavond de bijzondere avond ‘fur die ganze misjpoege’. Mijn moeder stond die dag altijd om 6 uur ’s ochtends al gehakte ‘lebalech’ (zeg maar jiddische paté) te hakken. Ook ‘gefilte fish’ (gehakt van zoete vis inclusief schijfjes wortel, gekookt en geserveerd in de gelei daarvan).
tschjoelent
Ook nog stond ze taarten te bakken, ‘rogalech’ (kleine koekje in de vorm van croissants met rozijnen) en koekjes in leuke vormen, you name it.
Bouillon werd in de vroege ochtend al getrokken ‘fur die ganze woch’ en… mijn lievelingsgerecht: ’tschjoelent’. Dat zijn aardappelen, bonen en een mergpijp met beetje vlees. Ging op het vuur tot die er voor de lunch op shabbos vanaf werd gehaald en op tafel gezet.
Kom nu opeens op de herinnering dat ik ooit een foto heb gezien van een hele stoet vrouwen allemaal lopend met in hun handen een pan met tschjoelent. Die mochten ze vroeger in sommige sjtetl (dorpjes) in Polen bij de lokale Jiddische bakker op vrijdag in de oven komen zetten om die vervolgens, voor de lunch op shabbos, weer op te komen halen.
shabboskaarsen
Mijn moeder, op het nippertje nog voor shabbos eindelijk alles klaar uiteraard, en dan haasten om de kaarsen nog op tijd aan te steken. Dit alles inclusief de ‘broche’ , het gebed bij het aansteken van de shabboskaarsen. En dan……
pfff, even uitrusten om dan vervolgens iedereen eten te geven.
gemengde technieken op papier
25×15 (hxb)
zondagkaarsen
Deze heten de Zondagkaarsen, waarom deze zo heten, keine ahnung
De rode gloed verwijst naar avond, perfect voor De Vrijdagavond nietwaar…
….prachtig en ontroerend…
Zo herkenbaar voor mij, ik denk dat het zo was bij alle Poolse ouders en als je mazzel had grootouders , echt hetzelfde verhaal. Het begon al donderdagmiddag toen de visboer langskwam fietsen met zijn bakfiets waarop een zeer grote container stond met water waarin brasems en karpers rondzwommen. Een schepnet en een weegschaal met koperen gewichten brachten bijna een eind aan het het leven van de uitgekozen vis door mijn moeder. Hij werd gewogen betaald ,in een krant verpakt, nog steeds in leven, en kwam zo snel mogelijk in de badkuip terecht die vol water stond. Vrijdagmorgen werd die eruit gevist op een plank gelegd, kreeg een klap op zijn kop en werd meteen open gesneden ingewanden eruit en bewerkt tot gefilte Fish.