In ‘Geweten’ probeert Maurits de Bruijn woorden te geven aan zijn gedachten en emoties over Israël en de Palestijnse zaak.
Het boek is een klap in het gezicht voor degenen die kritiek op Israël moeilijk kunnen verdragen, en die klap die De Bruijn uitdeelt is naar mijn idee ook zo hard dat hij niet meer effectief is.
Pleitbezorger
De net veertig geworden joodse auteur De Bruijn, wiens vorige boek ‘Man maakt stuk’ dit voorjaar op de shortlist stond van de Libris Literatuurprijs, verwierf zich de afgelopen jaren een plek in het debat als vurig pleitbezorger van de Palestijnse zaak.
Uitnodigingen voor talkshows slaat hij af omdat hij daar onvoldoende zijn verhaal kan doen. Hij is geen man van oneliners, hij schrijft liever essays, treedt op bij bijeenkomsten en hoopt op die manier een joodse stem te laten horen die anders klinkt dan die van gevestigde spreekbuizen zoals het CIDI of het CJO.
De Bruijn (1984, Maasland, Zuid-Holland) merkt in het begin van ‘Geweten’ op dat de gemiddelde kennis in Nederland over Palestina enorm is gegroeid sinds 7 oktober: ‘Dat is ondubbelzinnige winst’, verklaart hij monter.
De toegenomen kennis heeft als gevolg dat de kritiek op het beleid van Israël krachtiger wordt geuit en steeds minder mensen zich laten gijzelen door het taboe om Israël te bekritiseren.
Kritiek als antisemitisme?
Ontaard zo’n ontwikkeling niet snel in antisemitisme, vraagt hij zich af?
‘Je kan waakzaam zijn over antisemitisme en tegelijkertijd zeggen dat wat Israël doet niet kan’, zei De Bruijn in een interview. Het is onder andere deze boodschap die hij belangrijk vindt om te verspreiden.
Zijn wanhoop en verontwaardiging over het lot van de Palestijnen spat van bijna iedere pagina af in ‘Geweten’. Tegelijkertijd wil hij zijn joods-zijn omarmen, dat mede bepaald is door het lot van zijn familie. Zijn grootouders van moederskant, net als haar zusje, werden in Sobibor vermoord. Zijn moeder werd als baby weggeven aan pleegouders en heeft de rest van haar leven met de gevolgen van dat grote verlies moeten leven.
‘In sommige Nederlands-Joodse kringen is complete steun aan de staat Israël een voorwaarde om erbij te horen’.
In een deel van de joodse gemeenschap wordt hij gezien als een nestbevuiler, vertelt hij. ‘In sommige Nederlands-Joodse kringen is complete steun aan de staat Israël een voorwaarde om erbij te horen’.
En: ‘onze samenleving dreigt uiteen te vallen in echokamers waarbinnen eensgezindheid heerst, en iedereen die eraan tornt, wordt buitenspel gezet’.
De Bruijn vervolgt:
‘Dat idee van die echokamers maakt dat ik me afvraag wie mijn toehoorders zijn. Mensen die al overtuigd zijn van wat ik verkondig en alleen maar bevestigd worden in hun denken waarschijnlijk. Maar g-d, ik hoop dat er mensen zijn die dit boek hebben opengeslagen omdat ze het hartgrondig oneens met me zijn.’
Groepsreis naar Israël en Palestina
‘Geweten’ bestaat uit twee delen, het eerste speelt zich af in Nederland, in het tweede deel maakt de schrijver een groepsreis met een NGO die niet met naam genoemd mag worden, naar Israël en Palestina.
Het boek is een klap in het gezicht voor degenen die kritiek op Israël moeilijk kunnen verdragen, en die klap die De Bruijn uitdeelt is naar mijn idee ook zo hard dat hij niet meer effectief is.
Iets meer empathie voor de geschiedenis van het land, de complexiteit van de regio, de agressie van Hamas, begrip voor de moeilijke positie waarin de Israël altijd heeft gezeten, tot op de dag van vandaag, had ‘Geweten’ evenwichtiger gemaakt.
Jongere generatie
Nu is het boek de getuigenis van een representant van een jongere generatie die de daden van Israël als het ultieme kwaad ziet, een geluid dat bij die generatie meer leeft dan bij ouderen. Een variant van dit geluid was te horen op het recente GroenLinks-PvdA congres.
Dat anti-Israëlisch enthousiasme, een term gemunt door de socioloog Abram de Swaan, roept binnen de joodse gemeenschap – en ook daarbuiten – verontwaardiging op en boezemt angst in. Maar het bestaat, dus is het belangrijk om dit groeiende sentiment te signaleren en te doorgronden.
Het eerste deel, De Bruijns getob met zijn identiteit, met zijn verhouding tot zijn joods-zijn, met zijn complexe verleden en zijn realisatie dat Israël niet het beloofde land is waar hij vroeger op hoopte, is interessant en mooi geschreven.
Confrontaties
De verhalen over zijn reis met de NGO, akelige checkpoints, confrontaties met agressieve kolonisten zijn al vaker verteld. Het eerste deel is langer en zeker de moeite waard om te lezen; ook wanneer het soms pijn doet en je het niet met zijn analyse eens bent.
Maurits de Bruijn
Geweten
€ 22,99
Uitgeverij Das Mag
ISBN: 9789493399174; Pagina’s: 172
Verschenen: 2 mei 2025
cover: Maurits de Bruijn, screenshot Bloom uit YouTube video
Geef als eerste een reactie