Leven als Arabier, als Palestijn in Israël

Jaren geleden maakte ik samen met mijn jeugdvriendin Esther een bijzondere reis door Israël en Jordanië. 

Esther en ik kennen elkaar sinds de middelbare school, en we vatten het plan op om een tussenjaar te doen en de wereld rond te reizen. Zoals druiven plukken in Frankrijk, Summer Camp in de Verenigde Staten, kibboets in Israël. Uiteindelijk ging zij wel naar een kibboets, maar ik niet. Ik ging culturele antropologie studeren aan de Universiteit van Amsterdam. 

Jaren later werd Esther gevraagd om als clown een kinderworkshop te geven die circusles kregen in het noorden van Israël. Dit was geen gewoon circus, maar een plek waar Palestijnse en Joodse kinderen samenkwamen – een initiatief dat een brug probeerde te slaan tussen twee gemeenschappen die anders weinig met elkaar te maken hebben. Dit was in 2011.

Wat me vooral trof, was de interactie tussen de kinderen die normaal gesproken in compleet gescheiden werelden leven. Dit was geen circus in de bezette gebieden of Gaza, maar in het noorden van Israël, in een Arabisch-Israëlisch dorp. 

Unieke positie binnen Israël

Tot die tijd wist ik eigenlijk weinig over het bestaan van deze gemeenschappen en hun unieke positie binnen Israël. Tijdens mijn bezoek logeerde ik samen met Esther een avond bij een Arabisch-Israëlisch gezin. Het was een ontmoeting die diepe indruk op me maakte. De ene tante noemde zich Palestijns, de tweeling van het circus beschreef zich als Arabisch Israelisch. Ik bleef met meer vragen over dan antwoorden. Ik herinner me dat ik toen al dacht: dit is een verhaal waar ik ooit iets mee wil doen.

Jaren later, toen ik als verslaggever werkte en documentaires begon te regisseren, bleef deze ervaring me bij. Het voelde alsof het verhaal ergens op de plank lag te wachten, klaar om verteld te worden. Samen met Alfred Edelstein van de Joodse redactie bij de EO hebben we dit idee uiteindelijk opgepakt en verder ontwikkeld. Het bleek het juiste moment te zijn om deze bijzondere ervaring tot leven te brengen.

In de zomer van 2023 ging ik tweemaal terug naar Israël. Een keer voor de research en daarna nog een keer met mijn crew voor opnames. Het land was in rep en roer, overal demonstraties tegen de regering van Netanyahu. Die moesten we zoveel mogelijk zien te vermijden, want wegen waren soms afgesloten door demonstranten. Maar het is ons gelukt om de mensen open en eerlijk te laten vertellen hoe zij zich voelen als Arabier, als Palestijn in Israël.

De dag waarop we zouden beginnen met de montage was 7 oktober. We hebben niet veel kunnen doen die dag, buiten veel vragen hoe het met iedereen is. Aangeslagen, maar ook met het idee dat dit verhaal moet worden verteld, begonnen we aan de lange weg van de montage, continue bewust van wat er zich daar afspeelt in Israël en Gaza. 

Zoektocht naar de Dönme 

In 1999 studeerde ik af aan de UvA met mijn scriptie Zoektocht naar de Dönme, een crypto-joodse sekte. Dat was ook het jaar waarin ik begon met het schrijven van scenario’s. Met dat geld ging ik in 2001 naar de Film Academie in Los Angeles om het filmmaken te leren. Ik heb daar een tijdje gewoond, maar moest helaas na 11 september terugkeren naar Nederland, omdat ik niet langer met mijn studentenvisum in de VS kon blijven, aangezien ik in Turkije ben geboren.

Eenmaal terug in Nederland begon ik bij de lokale omroep MTNL in Amsterdam waar ik werkte als verslaggever voor de Turkse redactie. Tijdens mijn tijd daar heb ik ook een aantal kleinere documentaires mogen maken, waaronder een in New York. Daarnaast heb ik verslag gedaan van de rondreis van koningin Máxima in Turkije tijdens een staatsbezoek. Na eindredactie gedaan te hebben, miste ik het zelf maken. Na MTNL maakte ik ook reportages voor de VARA vanuit Turkije.

Daarna maakte ik de overstap naar de NTR, waar ik als samensteller werkte. In de loop der jaren heb ik veel redactie- en onderzoekswerk gedaan.

In 2018 besloot ik het roer om te gooien: ik wilde documentaires regisseren, want daar ligt mijn ware passie. Voor mij komt daarin mijn interesse voor antropologie samen met mijn liefde voor het filmmaken. De eerste documentaire die ik regisseerde, maakte ik in Zutphen, de stad waar ik als kind terechtkwam na onze emigratie naar Nederland. Dat was een heel persoonlijke film.

Later maakte ik Beth Amstelveen (EO 2021), een documentaire over de Joodse gemeenschap in Amstelveen. Over de jaren heen heb ik meerdere projecten gerealiseerd die in het bijzonder met de Joodse gemeenschap te maken hebben.

Cover en beeld: uit de besproken documentaire Vaderland, met dank aan de EO