Sheila Gogol bracht an American smile in de joodse community van Amsterdam. Een glimlach waar een onwaarschijnlijk optimistisch wereldbeeld achter schuilging. Laat dat nu precies zijn wat joods Nederland nodig had een halve eeuw na de Holocaust toen Sheila haar eerste stappen zette in het georganiseerde deel van deze gemeenschap.
Sheila Gogol heft het glas; foto van haar Facebookpagina
Ik ontmoette Sheila begin jaren negentig aan de rafelranden van de joodse gemeenschap, vaak informele clubs die spontaan ontstaan, een tijdje veel betekenis hebben en dan weer langzaam verdwijnen. Zo nam Sheila deel aan een club voor Engelssprekende joden die culturele uitstapjes maakte, waarmee ik ook wel eens op pad ging. In 1996 nodigde ik haar uit om langs te komen bij de nieuwe gemeente Beit Ha’Chidush waar Amerikaanse expats, vaak voormalige hippies, voorgingen in de diensten. Sheila, zelf ook ooit een hippie, was meteen verkocht. Afkomstig uit een New Yorks seculier nest, ‘communistisch’ zoals ze zelf zei, werd zij een trouwe bezoeker en al spoedig gastvrouw. Ik herinner me hoe we werden verwend met American cookies en ander lekkers voor en na de wekelijkse Torastudie die regelmatig plaatsvond in haar woning aan het Harmoniehof.
Als 18-jarig meisje bezocht Sheila Amsterdam voor het eerst. Zij raakte in de ban van de provo’s, kabouters en hippies die de stad in de jaren zestig een ‘magische’ uitstraling gaven. Ze ontmoette de linkse journalist Bert Vuijsje. Het huwelijk was onstuimig maar schonk haar twee zoons, deze eeuw gevolgd door twee kleinzoons waar ze dolgelukkig mee was.
Iedereen joods
Zelf zo seculier als maar wat opgevoed, raakten de diensten bij Chidush haar. Ze wilde meer en meldde zich bij de Liberaal Joodse Gemeente in Amsterdam. Zij was toen al tegen de zestig en vertrouwde me ooit toe het jammer te vinden dat ze haar zoons zo weinig had meegegeven over de joodse religie. Verbijsterd was ze toen de rabbijn haar vroeg te bewijzen dat ze joods is. “Bij ons in The Bronx was iedereen joods”. Hoe kan ik dat nou bewijzen? Het is alsof iemand je vraagt “bewijs dat je een mens bent”. Sheila, de lopende jiddisjkeit, kon er niet bij dat je iets moet aantonen dat volstrekt vanzelfsprekend is. De Nederlands-joodse cultuur en minhagim (gewoontes) waren haar vreemd en benaderde ze met een jaloersmakende frisheid.
Bronx in Amsterdam
Shalom-Salaam T-shirt
Met voorouders van vaderszijde die de Russische shtetl waren ontvlucht, en een moeder uit Egypte, was het een bijna onmogelijke opgave om formele documenten te vinden over haar roots. Ze werd toch als lid geaccepteerd dankzij allerlei bij elkaar gescharrelde papieren. Bij de LJG vond ze de grote extended family die ze zocht, haar eigen shtetl, haar Bronx in Amsterdam. Niet alleen de LJG behoorde tot die Bronx, ik kwam haar overal tegen, bij joodse cultuur in de breedste zin, bij Sjoel West toen haar goede vriend Erwin Brugmans daar de drijvende kracht was en tijdens de Kerstdagen werd ze regelmatig gesignaleerd bij de lezingen van de ultraorthodoxe Jarchei Kallo. Ook Chidush bleef ze trouw.
Rot op met je religie
Recent werd Sheila in heel Nederland bekend als de joodse deelnemer in het programma Rot op met je religie. Een spraakmakende vijfdelige serie van Kefah Allush waarin Nederlanders van divers pluimage de rol van religie onderzoeken. Met de twee atheïsten in de groep en hun felle afwijzing van alles wat niet-rationele traditie is, schuurde het wel eens, maar Sheila bleef in alle afleveringen de warme persoon die zich verplaatste in de ander en overal goede bedoelingen ontwaarde. Met die houding en haar onverbeterlijke smile smolt ook de grofgebekte jonge atheïst in de groep met wie ze lang na de uitzending bevriend bleef. Alle deelnemers aan het project, die veertien dagen bij elkaar in één huis woonden, bekenden te hebben genoten van haar joodse lekkernijen.
Zo werd Sheila Gogol de Jiddische mama voor allen.
Harmoniehof, persoon en plaats vallen samen
Zolang ik me kan herinneren, woonde Sheila in het Amsterdamse Harmoniehof. Eerst met haar zoons Robert en Alexander, daarna met haar katten en de vele, vele bezoekers en logé’s. Een hof, een plek om samen te zijn met anderen, in harmonie. Zelden vielen plaats en persoon zo samen.
Moge haar ziel worden opgenomen in de bundel van het eeuwige leven.
De lewaje (begrafenis) vindt plaats vrijdag 21 oktober start 10:30 op Gan Hasjalom Amstelveen.
Livestream: uitvaartmeekijken, inlogcode: 89Y79NFX9M
cover: deelnemers Rot op met je religie met in het midden Sheila Gogol
Prachtig portret. Ze zal gemist worden…
dank, klopt, ik heb het verwerkt
Wat liefdevol beschreven. We zullen haar missen.
❤️
Prachtig IM Bloom – vind het jammer dat ik haar maar een keer heb ontmoet.
Ze kwam ook regelmatig bij Salaam Shalom de mixed vriendenclub van moslims en Joden. Een bijzondere vrouw . Moge haar ziel opgenomen worden in de bundel van het Eeuwige leven.
Een bijzondere vrouw is heengegaan. Wat een gemis voor ons allen! Dankjewel dat je er was! Rust in vrede lieve Sheila. ❤️
Heel mooi beschreven, Wanda! Moge zij voortleven in de herinnering van velen van ons.
Heb haar regelmatig mogen helpen met het weer op gang helpen van haar computer en printer. Dan belde ze in paniek op dat het niet werkte en stapte ik op de fiets naar het Harmoniehof. Een warm mens met veel humor.
Dan, doe je dat nog steeds? Computerhulp aan huis? Ik woon in de buurt van het Vondelpark en werk met iMac. Hoor graag van je: Redactiedevrijdagavond@gmail.com
Ze was ook een enthousiaste deelnemer van culturele activiteiten en excursies. Ze hield van kunst en van haar tekengroep. En altijd positief en met een gulle lach. We zullen haar missen. Dank je wel Wanda voor de mooie woorden.
Wat een prachtige IM!
Dank Wanda voor je mooie woorden. Ik heb Sheila vooral leren kennen binnen de ontvangstgroep van de LJG, 10-15 jaar geleden. Een warme vrouw, en inspirerende persoonlijkheid.
Sheila ז”ל heeft op mij indruk gemaakt door de volstrekt open houding waarmee zij vele jaren de Jarchei Kallo bezocht. Ze speelde daar geen thuiswedstrijd maar was toch zichzelf.
Zoals in Pikei Avot is gezegd, op deze plek de Engelse vertaling “…Hillel used to say: be of the disciples of Aaron, loving peace and pursuing peace ,loving mankind…” (Spreuken der Vaderen 1-13)
Het conflictmodel was nooit haar eerste keus. Ze heeft me wel eens duidelijk gemaakt het behoorlijk oneens te zijn met mij, maar waar een ander je uit de FB vriendengroep zou verwijderen, zij heeft dat niet gedaan. Niet haar stijl. Moge de herinnering aan Sheila een Brooche, blessing zijn!
Ik kan niets toevoegen. Behalve dat het NIW forum altijd op haar vrije mening mocht rekenen. De tekst nagekeken door haar zoon Robert, want zo zei ze, aan haar Nederlands schortte nog wat. maar in wat ze zei, daar was geen corrector voor nodig. Dat was altijd klip en klaar.
A great teacher in loving one’s neighbor is gone from our midst. Rest in peace, my dear Sheila.