Burgerdoelen raken in Hawija en Gaza, wie krijgt de schuld? 

In principe ontlopen Israël en Nederland elkaar niet als het gaat om het bombarderen van doelen waar zich burgers bevinden of kunnen zijn. 

De zware Israëlische luchtbombardementen in Gaza hebben wereldwijde kritiek losgemaakt. Dat een militaire woordvoerder zei dat Israël er alles aan deed om tijdens aanvallen op Hamas doelen burgers te ontzien, maakte weinig indruk. De beelden uit Gaza logen er niet om. Ze lieten veel burgerslachtoffers zien.

Tijdens een zwaar Nederlandse bombardement in de nacht van 2 op 3 juni 2015 in de Iraakse stad Hawija op een loods waar door de Islamitische Staat gemaakte bommen waren opgeslagen, werden zeventig Irakese burgers gedood en honderden gewond.

Dat blijkt uit een door Trouw als een hard genoemd rapport van de hand van de commissie Sorgdrager dat na vier jaar onderzoek tot de conclusie komt dat de Nederlandse F-16 straaljagers tijdens het bombardement bewust onverantwoordelijke risico’s hebben genomen.

Zie de samenvatting en conclusies van het rapport van de commissie Sorgdrager

Ze hadden moeten weten dat er in de buurt van de loods vluchtelingen werden opgevangen en dat er gewoond en gewerkt werd. Nederlandse en Amerikaanse inlichtingendiensten faalden de realiteit op de grond in Hawija bij de loods te controleren op aanwezigheid van burgers. Een overlevende van deze tragedie  vertelde op een Podcast van de NRC dat er een Hiroshima-achtige ontploffing was die de nachtelijke hemel oplichtte en in de verre omtrek industrieterreinen en woningen plat legde.

In tegenstelling tot de wereldwijde verspreiding van tv-beelden en foto’s van Israëlische bombardementen in Gaza, kwamen de verschrikkingen in Hawija pas later aan het licht. 

Er waren geen journalisten en tv-ploegen in de buurt. In Gaza daarentegen heeft het Israelische besluit er geen buitenlandse journalisten toe te laten niet kunnen verhinderen dat Gazanen foto’s en video’s op de sociale media plaatsten.

Haagse doofpot

Deze tragedie in de Iraakse stad Hawija ging in de Haagse doofpot. In een kamerdebat zei premier Mark Rutte zich niets van deze tragedie in Irak te herinneren. Onderzoekteams van de NOS en de NRC brachten de aanval op de wapendepots van de Islamitische Staat in Hawija en de dramatische gevolgen ervan in de openbaarheid. Als gevolg van dit journalistieke onderzoekswerk werd de commissie onder leiding van oud-minister mr. Winnie Sorgdrager ingesteld. Die heeft zich vier jaar in het dossier Hawija verdiept en is deze week met harde conclusies voor de beleidsmakers verschenen.

Het zou verstandig zijn als Israël een onderzoek zou instellen naar het selecteren van Hamasdoelen in Gaza. Het Israelische militaire commentaar op de bombardementen waarbij burgerslachtoffers vielen is dat Hamas zich verschool achter de burgerbevolking, in moskeeën en zelfs in ziekenhuizen. 

Afschuiven

Het is een denkwijze die a priori verantwoordelijkheid voor het groot aantal Palestijnse burgerslachtoffers afschuift naar de Hamasleiding die de Palestijnse burgers voor hun terroristische doeleinden offerden. 

Dat argument zou ook kunnen gelden voor de keuze van de door IS met bommen gevulde loods in een omgeving waar veel burgers verbleven.

Nederland zou dan ook de Israëlische argumentatie kunnen overnemen en de verantwoordelijkheid voor de tragedie in Hawija volledig bij IS kunnen leggen. Dat dit zover ik begrijp niet gebeurt, duidt op verschil van inzicht tussen Israël en Nederland.

cover illustratie Françoise Nick