Martin Monnickendam (1874-1943) – universeel, uniek, en: Joods

Zoekend naar een passende illustratie voor een blogbericht op De Mokumse Geniza belandde ik – online, uiteraard – in een verrassend zondoorschenen hoekje van het Amsterdamse Stadsarchief. Daar ligt een bare schat aan werk van Martin Monnickendam (1874-1943) verborgen, dankzij een genereuze schenking van de Stichting Vrienden van de schilder Martin Monnickendam. Drie uur later kwam ik pas boven water, in het schemerdonker van mijn studeerkamer, dronken van schoonheid. 

Wat een genot, om zo intens door de ogen van iemand anders naar de wereld te mogen kijken! Ogen die lijken te kijken als de ogen van God. In elk detail beleef je het hele universum en in het meest gedateerde tijdsbeeld herken je de eeuwigheid. Elk onderwerp dat Martin Monnickendam aanraakt met zijn potlood of penseel vult zich met leven. Het zou je niet verbazen als dat kalf zou opstaan, die meeuw op je balkon zou landen of als opeens het geroezemoes uit die schouwburgloge op je neer zou dalen.

U moet het gaan zien, het werk van Monnickendam, dat moet beslist. En dat kan, niet alleen in het Stadsarchief, maar ook in het Joods Historisch Museum. Daar hangen grotere werken, zoals het monumentale doek met de jubileumdienst in de Grote Synagoge uit 1935. Nu u toch op digitaal museumbezoek bent aangewezen, kunt u hier terecht voor werk van Martin Monnickendam in het JHM en Teylers Museum. Zodra de omstandigheden het weer toelaten popelt u, net als ik, om naar Lemgo en Schwalenberg af te reizen, want daar lopen van 4 juli tot 2 september 2021 twee tentoonstellingen met weer ander werk. Op weg naar buiten koopt u – op mijn advies – de tentoonstellingscatalogus. Daarin staat namelijk een zeer lezenswaardig artikel van Joël Cahen, waarin hij laat zien dat Martin Monnickendam niet alleen een uniek genie met een universele blik was, maar vooral – hoe onverbreekbaar hij verbonden bleef met zijn Joodse wortels.

De afbeelding werd ons ter beschikking gesteld door de Stichting Vrienden van de schilder Martin Monnickendam.

Over Channa Kistemaker 53 Artikelen
Is afgestudeerd (1988) als classica en heeft zich later in het Hebreeuws bekwaamd. Zij doet historisch onderzoek naar de religieus-Joodse boekcultuur in Nederland van 1815 tot nu. Ook houdt zij zich bezig met het documenteren van de grafzerken op de Joodse Begraafplaats Zeeburg, en vertaalt zij poëzie uit het Ivriet.

1 Comment

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*