Sinds de val van de regering Bennet afgelopen juni geven de peilingen een consistent beeld. Het zogenaamde ‘Bibi-kamp’, de groep partijen die loyaal zijn aan Netanyahu, zal geen meerderheid halen in de verkiezingen die vandaag, dinsdag 1 november, plaatsvinden. Zij blijven steken op zestig zetels, precies de helft van het aantal zetels in de Knesset, het Israëlische parlement. Hoe staan de verschillende partij-blokken er voor?
Het ‘Bibi-kamp’ bestaat uit Likoed, de beide orthodoxe partijen en de extreem-rechtse lijst Habayit Hayehudi, waarin meerdere extremistische partijen samengaan met onder meer de stemmen-van-jongeren-trekker Ben Gvir die pleit voor een transfer van Palestijnen. Hij is aanhanger van de vermoorde politicus Meir Kahane. Likoed vreest dat deze partijen veel stemmen van hen zal winnen. In de huidige Knesset hebben deze extremistische partijen zes zetels.
Het ‘niet-Bibi kamp’ telt partijen van het grotere politieke spectrum, van Links (Meretz en Arbeidspartij) via Liberaal-Midden (Zionistische Kamp, de partij van demissionair premier Lapid), lang het centrumrechtse partij van ex-stafchef Gantz en het rechtse Israël Ons Huis van minister van financiën Lieberman. Zij zijn lid van de laatste coalitie, samen met de Arabische RAAM. In de huidige Knesset telt deze coalitie momenteel 59 zetels (de regering viel na vertrek van enkele leden van de inmiddels gesneuveld Yamina, onder leiding van toen-premier Bennett. Zij staan nu op de lijst van Netanyahu’s Likud).
Arabische kandidaten
De resterende zetels zouden gaan naar Arabische kandidaten. De Verenigde Arabische lijst telde in de vorige Knesset zes leden uit drie partijen. Nu zijn zij gesplitst. De Nationalistische BALAD staat in de peilingen onder de kiesdrempel, maar zou kunnen verrassen; de andere twee lijsten, RAAM enerzijds en HADASH-TAAL anderzijds schommelen rond de kiesdrempel van 4 zetels.
Shaked en Ganz
Zo’n schommeling teistert ook de rechts-nationalistische partij onder leiding van minister van Binnenlandse zaken Ayelet Shaked, die zich profileert als het verantwoordelijke alternatief voor Smotrich-Ben Gvir. Shaked verklaart onderdeel te zijn van ‘het kamp rechts’, maar heeft een zeer slechte verhouding met Netanyahu die Shaked totaal negeerde tijdens deze verkiezingen. Zij zegt te streven naar een regering van Nationale Eenheid. Ook Benny Gantz, nu minister van Defensie, heeft een voorkeur aan een regering van nationale eenheid. Ganz wil wel met Likoed in zee, maar in tegenstelling tot Shaked sluit hij samenwerking met Likoed-leider Netanyahu uit. Dit vanwege de corruptie-rechtszaken tegen Netanyahu en vanwege eerdere zeer nare ervaring. Ganz positioneert zich bovendien als de enige uit het niet-Bibi kamp die ook met de orthodoxe partijen zou kunnen samenwerken.
Zwevende kiezers
Deze verkiezingen zouden kunnen worden beslist door de enkele tienduizenden zwevende kiezers, hoewel uit onderzoek blijken zijn vooral ‘in eigen kamp’ te zweven. Analisten denken daarom dat de uitslag van de vijfde ‘ronde’ beslist zal worden door de Arabische kiezer. In de zomer leek de animo om überhaupt te gaan stemmen laag – zo’n 44%, maar in de afgelopen dagen lijkt hun belangstelling te groeien, en wordt nu geschat op de helft van de kiesgerechtigden. Aangezien de Arabische Israëli’s zo’n twintig procent van de bevolking vormen, kan hun stem beslissend zijn. Dat weten ook de leiders van de andere partijen. Premier Lapid heeft daarom een gerichte oproep aan hen gedaan om te gaan stemmen. Likoed steekt daarentegen veel energie in mensen uit hun achterban die eerder niet gingen stemmen.
Als het inderdaad zo’n nek-aan-nek race zal blijken, zullen we de echte uitslag pas weten nadat de zogenaamde ‘dubbele enveloppen’ zijn gestemd, van mensen die niet in hun toegewezen kiesadres hebben gestemd. En dit kan tot een week na de verkiezing duren. Een eeuwigheid in de Israëlische situatie….
Impasse doorbreken
Of Israël erin zal slagen de impasse waarin het al bijna vier jaar verkeert te doorbreken is dus verre van zeker. Als de peilingen kloppen zal dit niet gebeuren. Wellicht zou een ‘out of the box’ actie van de president hier doorbraak kunnen betekenen. De wet schrijft voor dat hij “een Knesset lid” moet benoemen. Gewoonlijk doet hij dat na consultatie, en geeft de opdracht tot formatie een de persoon die de meeste Knesset Leden achter zich heeft. Aangezien de Israëlische wet ook tijdvakken bepaalt voor consultatie en formatie kan dit niet eeuwig duren. Ingewijden denken dat dit voor Netanyahu de laatste kans betekent: als hij deze keer er niet in slaagt een coalitie te vormen, zal hij de (nu zeer loyale) steun van zijn orthodoxe partners, en wellicht ook van een deel van zijn partijgenoten, verliezen.
En daarom bereiden de Israëlische burgers zich al voor op een zesde ronde in deze bittere strijd.
Cover: fragment uit vlag Isaël, met dank aan CIdi.nl
Geef als eerste een reactie