In Engeland haalt niemand het in zijn of haar hoofd Remembrance Day (Eerste wereldoorlog) te wijzigen of aan te passen.
In Frankrijk geldt hetzelfde: le Quatorze Juilllet (Franse Revolutie) of in Duitsland, meer recent, Der Tag der deutschen Einheit (3 oktober). Zo ook buiten Europa: 4 juli in de Verenigde Staten gaat over Independence Day, nergens anders over.
In Nederland staat niemand stil bij 24 mei, de datum dat in 1648 de Vrede van Münster werd getekend en de Republiek als soevereine staat werd erkend. Want dit land is er een meester in historische gebeurtenissen na verloop van tijd in de vergetelheid te laten geraken. De koopman wint het hier altijd van de dominee… Alleen Koninginnedag, nu Koningsdag, waarin velen aangeschoten in het oranje door de straten hossen, lijkt onaantastbaar. Nu staat de lang ‘heilig’ verklaarde Nationale Dodenherdenking ter discussie: wat wordt er en door wie herdacht?
De vorm waarin de doden worden herdacht op 4 mei fluctueert al decennialang. Was het in de jaren zestig gebruikelijk om bij de Nationale Dodenherdenking passende toneelteksten te declameren; deze traditie werd in toenemende mate als ouderwets ervaren.
Gelukkig keerde het idee van een ‘passende toneeltekst of voorstelling’ eerder deze eeuw terug. Waren er in 2010 zeven theaters rond de Dam die om 21.00 uur een voorstelling programmeerden, nu in de zestiende editie, is Theater Na de Dam uitgegroeid tot een landelijk fenomeen met meer dan 140 voorstellingen.
Intieme schets
Centrale voorstelling dit jaar was Duizend dochters, een monoloog van schrijfster Melissa Knollenburg. Een prachtige intieme schets, letterlijk, aan de hand van een schetsboek, van de relatie tussen een (overleden) grootmoeder, moeder en dochter. Het decor bestaand uit een geprojecteerde boom die veranderde aan de hand van de ontwikkelingen in het verhaal. Heel eenvoudig en effectief. De vier saxofonisten (van sopraan t/m baritonsax) zaten in een carré op een krukje waar de vertelster vanuit het perspectief van een kind door- en omheen bewoog.
Vertelster Mariana Aparicio (Leiden, 1983) deed het met verve: zelfverzekerd en vragend tegelijk, maar vooral persoonlijk en intiem. Zeker ook door de regie van Nina Spijkers en dramaturgie van Jaïr Stranders.
Het verhaal van Duizend dochters
Izzie’s moeder heeft zichzelf opgesloten. Nu de buitenwereld onrustiger is geworden dan haar eigen hoofd, blijft ze liever binnen. Haar dappere dochter durft wel. Zij zoekt raad onder de boom van haar grootmoeder Aliza die als enige van haar familie de Holocaust overleefde. Izzie verdwaalt in de tijd en vindt in haar eigen geschiedenis steeds meer redenen om nog naar buiten te durven.
De toneeltekst ging in subtiele samenspraak met het Maat Saxophone Quartet waar alle nuances van het kleurenpalet van de saxofoon naar voren kwamen. Hun afzonderlijke namen hadden best genoemd mogen worden, al vormden ze een hechte eenheid.
Herhaling gewenst
Ik kan me voorstellen dat deze voorstelling een reprise kan beleven; wellicht met een paar kleine tekstaanpassingen die direct verwijzen naar de (gevolgen van) de Tweede Wereldoorlog, maar wel degelijk in een breder verband kunnen worden gezet. Om een suggestie te geven: deze voorstelling kan het best tot zijn recht komen in een kleine zaal en nog mooier in een vlakkevloertheater.
Komende voorstellingen van Theater Na de Dam
| Datum | Tijdstip | Voorstelling | Stad | Locatie | Kaarten |
|---|---|---|---|---|---|
| 10 mei | 20:15 | De joodse vrouw | Rotterdam | Altstadt Rotterdam | Kaarten |
| 18 mei | 13:00 | Ilmu Ilmu * | Arnhem | Openluchtmuseum | Info |
| 06 mei | 14:30 | Dans dans revolutie | Amsterdam | Theater Bellevue | Kaarten |
| 07 mei | 20:30 | Tegen de wet | Amstelveen | Schouwburg | Kaarten |
| 08 mei | 20:30 | Bevrijd, en nu? | Alphen aan den Rijn |
Cover: Toneelbeeld Duizend Dochters, productie Theater Na de Dam, 2025; Foto ©Jorn Heijdenrijk
Hi, het moet 4 JULI zijn in the USA.
Dank, verbeterd!