Nadat de synagoge In Paramaribo door covid-19 twee jaar op slot was, komt de gemeente langzaam weer op gang. Vrijdagavond 13 mei woonde ik de dienst bij. Om zeven uur ‘s avonds, op de drempel van de avond, komt een aantal mensen aangelopen. De meesten kennen elkaar. Ik ontmoet een vrouw uit Haarlem, die meestal naar de Uilenburgersjoel gaat en soms naar de Portugese snoge op het Mr Visserplein in Amsterdam. Ze is twee maanden op vakantie en komt dan graag naar de diensten in de Neve Shalom, de beroemde synagoge uit 1719 (vergroot in 1837) in de Keizerstraat in de Surinaamse hoofdstad.
De deuren worden opgedaan door Naresh, de conciërge, die er al zoveel jaren werkt en naast de synagoge woont. De dienst begint met Jacques Reeder en Jules Donk als voorgangers die met krachtige stem de bekende vrijdagavondmelodieën zingen. We sluiten af in de Mahamat, met eigen gebakken brood, cake, gezelligheid en zegeningen voor Sjabbat.
Het houten gebouw is nu de enige synagoge in Paramaribo. Naast dit statige houten gebouw staat een moskee, vanuit beide gebouwen zijn ze duidelijk zichtbaar. In menige folder symboliseren deze gebouwen de bevolkingsmix van Suriname waar men terecht trots op is. De Bimah en Aron Kodesh zijn van mahoniehout gemaakt en het zand op de vloer is een herinnering aan de veertig jaar in de woestijn tijdens de exodus in Egypte en het dempte ook nog het geluid toen jodendom verboden was.
Ooit waren er in Paramaribo nog twee synagogen. In 1735 werd de Sefardische Synagoge Zedek v’ Shalom voltooid die gebruikt werd totdat in 1999 de Ashkenazi en Sefardische gemeenschap samen gingen. Het interieur van de synagoge en ook zes Tora-rollen, zilveren jatten en de banken zijn nu te bezichtigen in het Israel museum. De synagoge zelf is verhuurd aan een ICT-bedrijf, waarvan de technische dienst in het mikwe zit. Deze verhuur genereert inkomsten voor de Neve Shalom synagoge aan de Keizersstraat. De oudste synagoge van het land is een ruïnie in de jungle, zie mijn artikel over de Jodensavanne en over de Bracha v’ Shalom synagoge.
covid troubles en sombere toekomst
Na de dienst praat ik nog wat na met bestuurslid Jules Donk. “Suriname is echt twee jaar op slot geweest. Er was contact met de leden via whatsapp en zoom. Het is heel lastig om nu de leden weer naar sjoel te krijgen. We houden diensten op de vrijdagavond, waarbij iedereen, vrouwen, kinderen en mannen meetellen voor de minjan. Er zijn überhaupt meer vrouwen dan mannen die komen. Ook al zijn we nog niet zover dat vrouwen mogen voorgaan, wat ik trouwens prima zou vinden.”
Jules Donk vervolgt: “Het joodse leven moet doorgang hebben, dus dan moet je je aanpassen en meegaan met de tijd. We proberen drie mannen te hebben die de diensten kunnen leiden. Er is geen rabbijn aanwezig. Menno ten Brink van de Liberaal Joodse Gemeente in Amsterdam is onze rabbijn op afstand. Er zijn op het moment vijf mensen die willen toetreden, dat duurt jaren want probeer maar eens een Beth Din te organiseren. De gemeente vergrijst, van de tachtig leden is de helft zestig plus, de gepensioneerde leeftijd in Suriname. En de anderen komen niet zo vaak, in het drukke leven van alledag hebben ze geen tijd om joods te zijn, bij de dood willen ze er weer graag bijhoren. De begraafplaatsen onderhouden we dan ook goed.
De prachtige Neve Shalom synagoge is een toeristenattractie. Bezoekers komen vooral uit de USA, Israël en Nederland. Zo schrijft recent een bezoeker uit Delft op Tripadvisor: “Super mooi om een joodse kerk en een moskee naast elkaar te zien staan. Het zou normaal moeten zijn maar waar zie je dit”?
Er worden tweemaal per week rondleidingen gegeven. Maar veel joden zijn er niet meer in Suriname. Jules Donk: “Vele ouders zeggen tegen hun kinderen: ga in het buitenland studeren en probeer daar dan te blijven, dat is een betere toekomst voor je en heb je ook meer kans op een joodse partner”. De voorzitter is somber: “De toekomst ziet er niet florissant uit, maar er is altijd hoop”, zo besluit Jules Donk toch nog optimistisch.
Foto’s: Pauline Prior, kunst- en media produkties
cover: ingang Neve Shalom synagoge in Paramaribo
dit artikel is mede mogelijk gemaakt door het Steunfonds voor Freelance Journalisten
Geef als eerste een reactie