Als oudste zoon van een overlevende van Auschwitz, nodigde ik in 1996 mijn ouders uit om met mij mee te gaan naar Auschwitz. Zij woonden toen al ongeveer tien jaar in Jeruzalem.
We arriveerden gelijktijdig in Warschau, mijn ouders uit Tel Aviv, ik uit Amsterdam. We werden opgewacht door een chauffeur die ons de hele week rondreed.
We begonnen onze reis in Warschau. Bij het Holocaust monument stopte een bus waaruit een vijftigtal Israelische jongeren stapten die met Israelische vlaggen zwaaien.
U moet weten dat het Israelische ministerie van educatie een programma had gestart waarin leerlingen uit heel Israel vrijwillig meedoen aan een educatief programma over de Shoah. Want de jeugd wist veel te weinig over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Grootouders en ouders wilden hun kinderen en kleinkinderen niet belasten met het verleden van de Shoah, omdat ze dagelijks toch immers met oorlogsgeweld werden geconfronteerd. Dat programma werd een groot succes. Zo’n groep joodse jongeren zouden wij tijdens onze hele reis ontmoeten.
grote sjoel van Krakau
We reden naar Krakau, de geboortestad van mijn vader. We bezochten zijn ouderlijk huis en de oude Joodse begraafplaats waar een deel van mijn familie ligt begraven. Daarna bezochten we de grote sjoel waar mijn grootvader op de Hoge feestdagen Ba’al Koreh, voorlezer uit de Torah, was. Mijn grootvader, Ephraim Goldstoff, werd met bijna zijn hele familie in Auschwitz vermoord. Mijn vader was de enige overlevende uit zijn familie.
De volgende dag ging de reis naar Auschwitz en Treblinka. Mijn vader vertelde mij voor de eerste keer zijn levensgeschiedenis. Over zijn jeugd in Krakau, zijn verschrikkelijke ervaring in Auschwitz Birkenau, en over Mauthausen, waar hij werd bevrijd en over zijn komst naar Nederland.
Terwijl wij bij het monument in Treblinka stonden, ontmoetten we voor de zoveelste keer de Israelische groep. De groep werd begeleid door twee Shoah overlevenden.
korte mouwen
Het was hoogzomer, mijn vader droeg een hemd met korte mouwen. De getatoeëerde nummers in zijn arm in Auschwitz waren duidelijk zichtbaar. Een aantal jongeren uit de groep, kwam naar mijn vader toe. Toen ze de nummers op zijn arm zagen, begonnen ze een gesprek met hem.
Plotseling wurmde een van de begeleiders zich door de kring leerlingen heen en kwam naar mijn vader toe. Hij pakte de arm van mijn vader vast.
Ik dacht, wat krijgen we nou?
Hij hield zijn eigen arm naast die van pa. De nummers van de beide armen waren opeenvolgend! Ik kon mijn ogen niet geloven, had helaas geen camera om dit vast te leggen.
dezelfde route
De beide heren keken elkaar aan.
“Waar kom jij vandaan”, vroeg de begeleider aan mijn vader. “Uit Jerusalem. En jij”? “Uit Tel Aviv, daarvoor uit Krakau, toen naar Wischnitz vervolgens Bochnie, Auschwitz en Mauthausen”. Exact dezelfde route die mijn vader had afgelegd. Daarmee was het gesprek ten einde.
Ik vroeg mijn vader, waarom vraag je zijn naam niet? Of gaan jullie samen wat drinken.
“Ach”, antwoordde mijn vader, “op mijn leeftijd nog nieuwe vrienden maken”? “Bovendien”, zo vervolgde hij, “hebben we elkaar niets te vertellen, we hebben beiden hetzelfde meegemaakt”.
Vaak denk ik terug aan deze ontmoeting.
cover: Israelische jeugd in Auschwitz, foto auteur
Wat een fantastisch verhaal de wonderen zijn de wereld nog niet uit ❣️