Persoonlijke herinneringen en eerbetoon aan een geliefde leraar
Er zijn momenten die zo’n indruk maken dat ze voortleven zo lang je dat moment kunt vasthouden. Er zijn mensen die zo’n indruk op je maken, dat je de ontmoeting met hen in gedachten probeert vast te houden om het zo lang mogelijk te laten voortleven.
Tekstschrijver
Rabbi Yoel HaKohen Kahn, bekend als Reb Yoel, was een vooraanstaand discipel van de Lubavitcher Rebbe, Rabbi Menachem M. Schneerson, en was zijn tekstschrijver. Bij tekstschrijver denkt men meestal aan iemand die helpt met voorbereiden van toespraken. De Rebbe heeft meer dan negentienhonderd openbare bijeenkomsten (Farbrengens) gehouden. De tekstschrijver reconstrueerde na afloop de inhoud en legde dat schriftelijk vast. Gezegend met unieke intellectuele gaven en een geheugen, wat maar één keer per generatie voorkomt, wijdde Reb Yoel meer dan zeven decennia aan het absorberen, opnemen en verspreiden van de omvangrijke leringen van de Rebbe. Hij was een wandelende repository die zo maar uit zijn geheugen grote delen van de Rebbes toespraken bijna letterlijk kon navertellen.
Kahn is overleden op donderdag 15 juli (6 Menachem Av) op 91-jarige leeftijd.
Kan de functie die hij vulde door technologie vervangen worden? Vroeg ik mij af.
Indexen
In de jaren 1990/1991 had ik het voorrecht om coördinator te zijn voor de ochtendlessen van Reb Yoel.
Eén ochtend maakte bijzondere indruk op mij. Reb Yoel vertelde een verhaal. De meeste van ons kende het verhaal, maar Reb Yoel beleefde het verhaal anders en vertelde het ook anders. Het ging over een ander Mashpia (spirituele mentor), Reb Nissan Neminov. Hij was Mashpia in de historische Yeshiva in Brunoy, Frankrijk. Elke keer dat Reb Nissan naar New York kwam, ontving de Rebbe hem voor een Yechidus (privé audiëntie). Het was bekend dat middels die gesprekken de Rebbe vaak dingen met hem deelde die voor de brede publiek bedoeld waren. Zo vertelde Reb Nissan dat de Rebbe hem toevertrouwde dat hij graag een nieuwe uitgave van Likute Tora (een werk van Rabbi Shneur Zalman op de wekelijkse Parasja) zou willen publiceren met een index. “Een dergelijke uitgave zou het hele werk verhelderen”, zei de Rebbe, maar de Rebbe kwam anderhalve uur tekort om de index af te maken. In 1965 werd de nieuwe uitgave gepubliceerd.
Zoals gezegd, het verhaal was bekend. Voor de meeste Chassidim was dit een illustratie van hoe waardevol de tijd van de Rebbe was. Voor Reb Yoel zat hier een hele andere les in verscholen.
“Wat is er zo moeilijk aan een index”, vroeg hij gepassioneerd. “De Rebbe komt tijd tekort, dat snappen we allemaal, maar is er niemand in Lubavitch die een index kan maken?! Is dit een reden om publicatie jaren te vertragen?”
Aan de hand van een index van Tanya dat de Rebbe eerder publiceerde, begon Reb Yoel uit te leggen wat men uit een index kan leren. “Kijk maar naar een van de eerste entries ‘or’ licht, daar verwijst de index naar hoofdstuk 51. Is dit de eerste vermelding van licht in Tanya? Als ik nu een search doe op de tekst van Tanya kom ik op meer dan zeventig vermeldingen voor hoofdstuk 51.
In hoofdstuk 51 waar Tanya de eigenschappen van ‘or-licht’ zelf bespreekt, maar wat maakt licht de meest geschikte metafoor voor de G-ddelijke manifestatie? In eerdere vermeldingen is ‘or-licht’ niet het hoofdonderwerp, het gaat om andere zaken waar ‘or-licht’ een rol in speelt, niet over licht zelf. Wil men weten wat Tanya over ‘or-licht’ te zeggen heeft, moet men niet naar de eerdere vermeldingen kijken maar juist naar hoofdstuk 51.
“Nu begrijpen jullie waarom de Rebbe het samenstellen van de index liever zelf deed ook al kwam hij tijd tekort?” was de retorische vraag van Reb Yoel.
Na decennia lang zich zo te hebben vereenzelvigt met de Rebbe’s leerlingen, was het begrip en inzicht van Reb Yoel ongeëvenaard. Om te beseffen hoe diep en verhelderend een ogenschijnlijk technisch werk zoals een index is, vergt veel meer dan een fotografische geheugen en brede kennis. Dat kan technologie niet vervangen. Indexen kunnen ook door techneuten gemaakt worden, maar wanneer de Rebbe een index maakt heeft het een ander gehalte. Reb Yoel heeft die gehalte kunnen ontcijferen. Velen kunnen navertellen wat de Rebbe gezegd heeft, wanneer Reb Yoel dat deed was het van een ander gehalte….
Zijn lessen en inzichten zullen zeker gemist worden. Hij laat achter een schat aan Torakennis die nog generaties lang bestudeert zullen worden.
Geef als eerste een reactie