Bob Scholte was voor de oorlog een Bekende Nederlander en huiszanger bij ‘De Bonte Dinsdagavondtrein’ op de radio.
Hij overleefde kamp Auschwitz, zijn vrouw en kinderen werden vermoord. “Toch zong hij na de oorlog door over ‘een zonnetje brengen onder de mensen'”, aldus Erga Netz over de voorstelling Een Uurtje Gelukkig te zijn waarin Bob Scholtes liedjes worden gezongen. Voorstellingen zijn in het kader van Theater na de Dam op 3 en 4 mei.
Een uurtje afleiding in de vooroorlogse jaren. Na de oorlog zongen sommige overlevenden door ondanks de woede, de pijn, angsten dag en nacht in hun hele lijf. Velen konden nooit meer zingen. Zij waren alles kwijt door de grootste ramp door mensen veroorzaakt.
Anita Frank schrijft over het verlies van familiebedrijf De Ooievaar: “Het verdriet over alle vermoorde familieleden en vrienden en een deel van het personeel van de zaak dat de oorlog niet had overleefd.”
Frank over de naoorlogse periode: “Een enorme papierwinkel, een bureaucratie die hen meer tegenwerkte dan op enigerlei wijze te hulp kwam.” In Joodse Huizen deel 9, waar dit verhaal over de familie Frank in staat, herleven de plekken en de verhalen uit de tijd van voor de grote ramp.
In het bedrijf van de familie Drukker in Alkmaar werd een Verwalter aangesteld. “De bezittingen, waaronder twee panden aan de Burgemeester Palingstraat, werden geconfisqueerd. Hun huis aan de Langestraat 37 werd gevorderd door de Wehrmacht en het gezin op straat gezet.” Dochter Marjan wordt geschilderd door Joram Baruch in zijn serie Ze wisten niet wat de toekomst hen zou brengen. Marjan Drukker werd vergast in Auschwitz, veertien jaar oud. In dit verhaal is opgenomen de korte documentaire van NHTV waarin Joram Baruch vertelt over deze bijzondere monumentjes voor omgebrachte joodse kinderen.
Soms moet ik even pauzeren, zoveel ontmenselijking en zoveel moord op onschuldige mensen en kinderen. Dat momentje pauze had ik zeker nodig na dit verhaal over Marjan, het meisje dat je aankijkt trots op haar nieuwe fiets.
Het zijn verhalen uit “de ergste ramp die Nederland sinds de Middeleeuwen heeft getroffen”, aldus filosoof Frederik van Gelder. Op ons verzoek bezocht hij het vernieuwde Verzetsmuseum. Van Gelder verbaast zich over de halfzachte opstelling, het niet willen oordelen over goed en fout dat hij ontwaart in dit museum.
“Verzet tegen wat en wie? In naam van wat?”. Het wordt niet duidelijk in de beeldexplosie in het museum dat zich Verzetsmuseum noemt: “expliciete beeldtaal ontleend aan actiefilms – een soort frontale aanval op de zintuigen”. Aldus deze filosoof, specialist in het werk van de Frankfurter Schule. Welkom Frederik, we zien uit naar meer kritische blikken op de hedendaagse kakofonie van beelden en geluiden.
Helden waren er wel degelijk (ook al verdwenen zij uit het Verzetsmuseum). Joodse helden zoals Dick Polak die de gevaarlijke tocht over de Pyreneeën onderneemt om te ontsnappen aan de klauwen van de nazi’s.
Veel geleerdheid ook weer deze week. Maria Cuartas bespreekt de oratie van Jessica Roitman over de geschiedenis vanuit het perspectief van de gevluchte Sefardim richting Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied. Daar waren zij vrijer, werden niet met de nek aangekeken, noch vervolgd zoals hun Asjkenazische tijdgenoten in Europa.
De geschiedenis van deze Sefardim verliep anders. Zij gingen deel uitmaken – al dan niet met trots – van de Europese koloniale avonturen in de West. Roitman vertelt er genuanceerd over. Maria Cuartas vindt het beschamend dat er zo weinig joods protest was tegen de slavernij, terwijl zij toch elke Pesach weer zelf de bevrijding uit slavernij vieren. Cuartas is een afstammeling van de moedige publicist Abraham M. Chumacero die al in 1895 pleitte voor gelijke rechten van de zwarte bevolkingsgroepen. En die geluiden, ook uit joodse hoek, geeft weer hoop, zo besluit zij.
In de parasja van de week staat de geheimzinnige huidziekte tsara’at centraal. Aviva Pels volgt midrasjiem waarin ayin hara, het boze oog, ofwel diepe jaloezie, als oorzaak wordt gezien van deze aandoening.
“Welke aanbevelingen bieden bescherming tegen de tomeloze jaloezie van een ander”? In de klassieke teksten vindt zij aanbevelingen die neerkomen op: “Bescheidenheid siert de mens.”
Een bijzonder stuk kwam binnen van Eric Ottenheijm, hoofddocent Jodendom en Bijbelwetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Hij schrijft over de band met het joodse erfgoed van de onlangs overleden dichter-theoloog Huub Oosterhuis.
Deze kant van Oosterhuis werd tot nu toe niet belicht in de media. Het is een doordacht stuk geworden waarin de veelzijdigheid van Oosterhuis goed naar voren komt. Een priester-dichter-theoloog in de o-zo-joodse De Vrijdagavond?
Ja, dit is het platform waar deze ontmoetingen welkom zijn, op een open en respectvolle wijze, zonder de demonen uit het verleden te veronachtzamen.
Ofwel “gedeelde menselijkheid”, zoals Ottenheijm schrijft.
sjabbat sjalom
Geef als eerste een reactie