Een peer met een vlekje en de hand van God

Soms komt er een echte chidusj in je mailbox. Een vernieuwing die de traditie kan verrijken. Ditmaal over een peer met een vlekje.

Shulamit Reinharz kwam deze peer tegen in de groentewinkel bij haar in Boston, USA. Die peer werd weggegooid samen met alle andere peren die goed eetbaar zijn maar er niet perfect uitzien. Laten we daarmee stoppen, aldus deze emeritus hoogleraar Joodse Vrouwenstudies van Brandeis University.

En zij komt met een echte joodse oplossing: laten we, om ons te herinneren aan al die onnodige verspilling, een peer of andere vrucht met een vlekje op de seiderschotel leggen of wekelijks naast de sjabbatkaarsen. Zo kunnen we het verhaal van de verspilling en wat daartegen te doen vertellen aan onze kinderen en kleinkinderen.

Geweldig idee lijkt me, en trots plaatsen we deze primeur. Onze illustrator Françoise Nick maakte er een mooie cover bij van een seiderschotel waar naast die peer ook een halve sinaasappel op ligt. De betekenis daarvan? Lees het en bekijk het in de bijbehorende video waarin de bedenker van die sinaasappel op de seiderschotel Susannah Heschel aan het woord is. Shulamits eigentijdse aanvulling daarop, geschreven in het Engels, gaat nu al viral in Joods USA, zo mailde zij me. 

Voedselbank

In Israel wordt al decennia voedsel verzameld door Leket, de voedselbank die wekelijks tienduizenden gezinnen bedient. Voedsel dat vaak perfect is, maar toch blijft liggen omdat er, nou ja u snapt het, een lettertje ontbreekt of een andere imperfectie is.

Perfect is zeker niet de politieke situatie in het land van (soms weinig) melk en honing, helemaal niet. Wekelijks zijn er demonstraties tegen de juridische hervormingen die de rechtsstaat ondermijnen, aldus onze correspondent Salomon Bouman. 

Sterke, eigenzinnige vrouw

De serie Joods Verzet begint met een sterke, eigenzinnige vrouw Bernardine Bloemgarten-Hertog (1899-1943). In de jaren dertig heeft Bernardine (verre familie van me) altijd vluchtelingen in huis terwijl ze zelf de eindjes maar moeilijk aan elkaar kan knopen. Regelmatig wordt haar zoon Salvador er met een gesloten envelop op uitgestuurd om die, gevuld met een rijksdaalder, weer mee naar huis te nemen voor haar gezin met vier kinderen en de vluchtelingen rond de tafel. Deze moedige vrouw werd opgepakt en op 43-jarige leeftijd vermoord in Sobibor.

Veel Berlijn deze week

“De diversiteit van joden in Berlijn en in Duitsland gaat over een herkenbaar Europees joods thema: Joods-zijn los van de Shoah.” Zo concludeert Yvonne Twisk die de afgelopen week een debat bijwoonde over de recente aantrekkingskracht van de Duits Hoofdstad op joden uit verschillende delen van de wereld. 

Ludwig Robert heette eigenlijk Liepman Levin. Hij laat zich sjmadden (bekeren tot het christendom) en neemt een keurige Duitse naam aan. Hij schreef het theaterstuk Der Pavian, de baviaan, dat onlangs werd voorgedragen in Amsterdam. Anne Ornstein, een nieuwe auteur van De Vrijdagavond, ging erheen en ziet dat in de negentiende eeuw sjmadden noch een naamswijziging echt hielp om ‘erbij te horen.’ Anne Ornstein is een veelbelovende jonge auteur met een brede sociologische en filosofische scholing. We zien uit naar meer Ornstein!

Herdenken om handelen te triggeren

De Parasja van deze week wordt ook door een jonge vrouw besproken. Batsheva Wolf, nu wonend in Londen, groeide op in Amsterdam waar op 4 mei het hele land aan het herdenken is, zo lijkt het wel. Maar helpt dat om in beweging te komen?

Wolf: “Herdenken en herinneren vragen erom in beweging te komen. In een ideale situatie triggeren herdenken en herinneren actief handelen.”

Poeriem

Het is geen toeval dat we de sjabbat voor Poeriem Zachor noemen. In het verhaal, aldus Batsheva Wolf, wordt God niet genoemd. “Het is aan ons of wij ‘de hand van God’ zien in het verhaal.”

Zullen we deze week bij elkaar komen en het verhaal van die stoere vrouw Esther lezen? Om daarna een peer, mandarijn of druif met een vlekje te eten zodat we ons eraan herinneren om alles met een vlekje lief te hebben.

sjabbat sjalom