Het Caribisch Denkboek

Het is alweer bijna zover, dan is het 4 en 5 mei. Dan gaan we in Nederland weer massaal herdenken en onze vrijheid vieren. We doen het ieder jaar, het is deel van ons DNA. We hebben het jarenlang voor en met onze ouders gedaan die het zelf allemaal hadden meegemaakt en doen het nu voor onszelf. Om niet te vergeten. Om onze vrijheid te koesteren en een signaal af te geven aan een veranderende wereld, waarin racisme, discriminatie en xenophobie helaas aan de orde van de dag zijn.

Ik heb er nooit bij stilgestaan dat er hier in de Cariben ook wordt herdacht. Dat 4 en 5 mei ook hier betekenis hebben. Hebben wij dat ooit op school geleerd? Dom van mij, maar nooit over nagedacht. Nu weet ik beter. Sinds mijn bezoek aan een tentoonstelling in het Nationaal Archief van Willemstad heb ik geleerd dat de Nederlandse Antillen, als onderdeel van het Koninkrijk, officieel in staat van oorlog met Duitsland waren. Al meteen in 1940 werden 200 Duitsers opgepakt en in Playa Pariba, een kamp op Bonaire, opgesloten. Hieronder waren ook Duitse Joden. Er is gelukkig niets met ze gebeurd. Ze werden al snel weer vrijgelaten. Het was geen vernietigingskamp.

Ook hier hebben mensen herinneringen aan de oorlog. Ze herinneren zich de torpedo-aanvallen, dat er verduistering was en dat er dekens werden gebreid voor Nederland.

De eilanden speelden een cruciale rol omdat ze de olie leverden voor de schepen en vliegtuigen van de geallieerden. De Duitsers probeerden de olieraffinaderijen te bombarderen. Duitse duikboten vielen aan met torpedo’s. Er vielen 160 doden.

In de tussentijd waren er in Nederland Antilliaanse studenten actief in het verzet. De beroemdste van hen is George Maduro. In 2016, zijn 100e geboortejaar, werd er al een tentoonstelling over hem gemaakt met educatieve programma’s voor de scholen. George Maduro is DE grote oorlogsheld van Curaçao. Iedereen kent zijn naam, maar niet veel mensen weten dat hij Joods was of dat Madurodam is opgericht door zijn ouders, als monument voor hun zoon, de verzetsheld. Ook Aruba heeft zijn eigen verzetsheld, Boy Ecury. Net als George Maduro, komt Boy Ecury uit een rijke familie. De kinderen van deze welvarende families werden al jong naar Nederland gestuurd om daar naar school te gaan. George Maduro was pas 10 jaar toen hij zonder zijn ouders in Nederland bij familie kwam wonen.

Tijdens mijn verblijf in Willemstad kom ik in contact met Saskia Luckmann-Meijer. We drinken koffie en ze vertelt me over haar project voor het Nationaal Comité 4 en 5 mei: Het Denkboek.

In de aanloop naar 4 en 5 mei wordt op alle scholen het Caribisch Denkboek uitgedeeld. Dit is een kleurrijk boekje met korte verhalen en opdrachten om de kinderen van groepen 7 en 8 op alle zes eilanden van de Nederlandse Antillen te leren over de lokale geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

Zo gebeurt het dat ik op een warme donderdagmiddag met Saskia en nog een aantal vrouwen urenlang in de bibliotheek bezig ben om een paar honderd dozen met Denkboeken in te pakken voor de scholen op het eiland. De boeken zijn er in het Nederlands, Papiaments en Engels. Iedere doos krijgt er een docentenhandleiding bij.

Om de hoek van de bibliotheek, in de wijk Scharloo, staat nog steeds het mooie huis van de familie Maduro, waar nu de Nederlandse vertegenwoordiging op het eiland is gevestigd.

Met haar Stichting Cultuur Kameleon, wil Saskia het verhaal van George Maduro permanent gaan tentoonstellen, samen met het verhaal van Anne Frank. Deze verhalen zullen zeker een inspiratie vormen voor de jeugd op het eiland en ook iets belangrijks toevoegen aan het in leven houden van de rijke Joodse geschiedenis van dit eiland.

Als ik dit jaar op 4 mei weer twee minuten stil ben, zal ik me voor het eerst bewust zijn van een stukje oorlogsgeschiedenis dat duizenden kilometers verderop plaatsvond en waar ik tot dit jaar helemaal niets over wist.