Zou dat niet mooi zijn? Een directe lijn van Jeruzalem naar Damascus? Als je je dit kan indenken, dan zie je een ander, een heel ander Midden-Oosten voor je.
Een Midden-Oosten waar men naast en met elkaar woont en verbonden is met wegen en spoorlijnen. Een beetje zoals wij hier in Europa zijn gewend.
Is dit een ondenkbare utopie? De Israëlische ontwerper Mushon Zer-Aviv denkt van niet. Hij ontwikkelde de workshop ‘Toekomstdenken’ om mensen met verschillende achtergronden hardop te laten fantaseren over wat mogelijk kan zijn. Want alleen dan kun je je een andere toekomst indenken dan wanneer je, zoals in de afgelopen decennia, bent opgegroeid met haat en nijd, bommen en raketten.
“Het maakt ook weerbaarder”, schrijft Mushon Zer-Aviv in een van de vele artikelen die hij schreef over de doelstellingen van dit project.* “Want als je de toekomst heel somber inziet kun je nu beginnen met proberen het iets beter te maken”. Als je die spoorlijn voor je ziet, dan zou je nu de eerste contacten kunnen leggen die in de toekomst kunnen leiden tot de realisering van die treinverbinding.**
* zie Future Screenshots: methodological notes for a political imagination workshop
** Overigens, de Jeruzalem – Damascus spoorlijn heeft nooit bestaan. Wel bestond de lijn Haifa – Damascus als een zijtak van de Hejaz-spoorlijn die tussen 1900 en 1908 liep van Damascus naar Medina (nu in Saoedi-Arabië).
Beelden van de installatie Imagining Futures en opening tentoonstelling met Emile Schrijver, directeur Joods Cultureel Kwartier, 18 juni 2025, foto’s Bloom
Hij Joods Museum vroeg de welbekende Israëlische designer en docent aan het Shenkar College (Ramat Gan) Mushon Zer-Aviv zijn project in Amsterdam te ontwikkelen. Zer-Aviv gaf de eerste workshop samen met de jonge Palestijns-Nederlandse politicologe Dana Rentenaar.
Zij nodigden een aantal mensen uit die in Nederland wonen en familie hebben in Israël, Gaza of op de Westelijke Jordaanoever. In de workshop verbeeldden ze toekomsten die ze wensen – en die ze vrezen. Hun verhalen, het proces dat ze doormaakten en de tastbare beelden uit de toekomst die daaruit voortkwamen, zijn te zien en te horen in de tentoonstellingsruimte in de benedenverdieping van het museum.
De resultaten van die eerste workshop hangen als screenshots van telefoons met knijpertjes in de installatie. Het is de bedoeling dat de lijnen van deze installatie die verschillende betekenissen hebben: van utopisch tot realistisch de komende maanden vol komen te hangen met dergelijke screenshots of handgeschreven toekomstdromen.
Onderdeel van het hier-en-nu
Door de huidige oorlogscrisis kon Mushon Zer-Aviv niet naar Amsterdam komen voor de opening van Imagining Futures. De kracht van toekomstdenken in onzekere tijden zoals de installatie formeel heet.
“Het Joods Cultureel Kwartier wil onderdeel zijn van het debat hier-en-nu”, zo zei directeur Emile Schrijver bij de opening. “Wij willen handvatten bieden voor de complexe en vaak pijnlijke werkelijkheid,” want: “Het vraagt moed om je uit te spreken tegen onrechtvaardigheid en moed om te laten zien dat je betrokkenheid niet eenzijdig hoeft te zijn.”
Mushon Zer-Aviv startte Toekomstdenken kort na het uitbreken van de Hamas-Israel oorlog. Zer-Aviv, een activist in het vredescollectief A Land for All, Two Nations – One Homeland daagt de bezoeker uit tot “het verbeelden van verschillende mogelijke (en onmogelijke) toekomsten. Dat kan”, in zijn filosofie, “je blik op het heden veranderen.”
Actuele debatten
Het Joods Museum – dat voorheen ‘historisch’ heette, maar nu heel actueel wil zijn – geeft met dit project aan heikele kwesties aan te durven pakken. Zowel in het Midden-Oosten als andere actuele thema’s als het klimaat en democratie. Door er “vorm aan te geven”, want “vorm is onze kracht als museum,” zo benadrukt Schrijver in zijn openingswoord.
De conservatoren Batya Wolff en Titia Zoeter hebben in korte tijd een aanstekelijke tentoonstelling neergezet die de kans geeft hardop te dromen over een betere toekomst. Komend half jaar wil het museum met diverse evenementen bijdragen aan wederzijds begrip in onzekere tijden. De Vrijdagavond zal het op de voet volgen.
Deze installatie is te zien van 19 juni 2025 t/m 11 januari 2026 in het Joods Museum.
De volgende workshop ‘Een oefening in hoop’ is op 3 september 2025. Mushon Zer-Aviv hoopt er dan bij te kunnen zijn. Meer info: Joods Museum Amsterdam.
cover: Imagining Futures, beeld Bloom. Dit artikel draag ik op aan mijn vriend Alaa Arsheed en zijn familie uit Al-Swaida, de Druzische stad in Syrië die nu zwaar onder vuur ligt.
Geef als eerste een reactie