Clari de Lieme, ze had geen idee wat de toekomst zou brengen

serie joodse kinderen voor de oorlog

jong meisje schilderij

Joram Baruch beschrijft en schildert zijn moeder Clari de Lieme als start van een nieuw project waarin hij Joodse kinderen uit de jaren dertig wil vereeuwigen. 

Claartje was een nogal klein meisje voor haar leeftijd met gitzwart haar, donkere huid en mediterraan uiterlijk. Daar werd ze wel eens om gepest door haar klasgenootjes.
Opmerkingen over haar Joods zijn begreep ze toen nog niet, maar op latere leeftijd kwam dat toch wel weer naar boven.

Zij was geboren als Clara Carolina de Lieme, later Clari genoemd, op 26 September 1933 in Den Bosch. Ze woonde met de hele familie in een kleine woning boven de synagoge, dus veel ruimte om te spelen was er niet. Vader was meestal beneden en bekommerde zich vooral om het wel en wee van de sjoel.

Clari’s vader Herman Isidor de Lieme was godsdienstleraar en chazan in de sjoel van Den Bosch, haar moeder Bettje Polak was huisvrouw. Haar zus Anna Rachel (Nan) was een paar jaar ouder dan Claartje en speelde ook echt de grote zus. Ze beschermde haar kleine, soms stoute, zusje die voornamelijk vrolijk en onschuldig door het leven ging.

Touw- en papierhandel

In de schoolvakanties ging de hele familie naar Hoogeveen waar haar grootouders van moederskant woonden. De familie Polak had een ruim huis, oom Salomo was een gerespecteerd zakenman en in Drente waren veel bossen en parken dus voelde de zusjes De Lieme zich daar vrij. Er waren tantes, een oom, neven en nichtjes en er werd veel buiten gespeeld.
Over bezoeken aan grootouders De Lieme in Amsterdam werd niet veel gesproken, behalve dat Meijer de Lieme een Touw en Papierhandel had en dat neefjes en nichtjes van oma’s kant wel eens naar Den Bosch kwamen. Tot op de dag van vandaag heeft Clari nog steeds goed contact met neef Ralph, inmiddels 95 jaar en wonende in New York.

Verkocht voor tien gulden

De ouders van Clari doken in 1943 onder op een boerderij in Brabant waar ze in november van dat jaar door de boerenzoon verkocht werden aan de nazi’s voor tien gulden per hoofd. De zusjes werden gescheiden en afzonderlijk ondergebracht bij onderduikgezinnen.

Tijdens de bevrijding ontdekten de zusjes bij toeval dat zij maar tweehonderd meter van elkaar af zaten ondergedoken. Zij hadden daar totaal geen idee van. Ze hadden elkaar bijna twee jaar niet meer gezien.

Vlak voor de onderduik maakte de familie De Winter en haar ouders, de afspraak dat als een van de twee families dit overleeft, ze voor elkaars kinderen zouden zorgen. En zo gebeurde het dat de zusjes bij het gezin De Winter terecht kwamen. 

Menno en Margalith

Clari’s zus Anna Rachel trouwde met Sieg ten Brink, en werd heel actief in de Amsterdamse Liberaal Joodse Gemeente. Ze kregen twee kinderen Menno (de huidige rabbijn) en Margalith.

Clari bleef ondanks alles een vrolijk meisje, trouwde met Hans Baruch en kreeg drie kinderen. Lillan, Tamar en Joram. Op dit moment is mijn moeder 89 jaar, woont nog thuis met haar huidige man Peter.
Als je het over de periode van voor de oorlog met haar hebt, lacht ze en en vond alles leuk.

Clari straalt en is blij

Het schilderij is vervaardigd naar een foto van Clari in 1936, ze straalt en is blij. Later werd ze actrice.
Ze ging net als elk ander kind gewoon naar school, kreeg Joodse les van haar vader, had vriendjes en vriendinnetjes en had geen idee dat ze samen met haar zus Nan negen later als weeskind verder zou moeten opgroeien.

Clari de Lieme, door Joram Baruch, 2022
80 x 100 cm, Olie en acryl op linnen


Dit verhaal is onderdeel van een project “Ze hadden geen idee wat de toekomst hen zou brengen.”
Als u een vrolijke foto van een joods kind (liefst ten voeten uit) uit de jaren dertig heeft en deze wil laten vereeuwigen in een schilderij dan kunt u contact opnemen met: Jorambaruch@gmail.com



Over Joram Baruch 13 Artikelen
Joram Herman Baruch (Laren, 1962) is een Joods Nederlandse kunstenaar. Hij is van oorsprong een grafisch ontwerper en studeerde later Industriële vormgeving aan de kunstacademie te Milaan. Na een aantal omwegen via de muziek- en filmwereld keerde hij terug naar zijn passie het schilderen. Door de jaren heen heeft hij op veel verschillende plekken gewoond, waaronder Israel, Italië en Costa Rica. Sinds tien jaar woont hij in Amsterdam waar hij schildert en kunst events produceert.

11 Comments

  1. Hot Joram !
    Mijn moeder zat in de rivierenbuurt op school voor de oorlog.Ze heeft ons vaak een klassenfoto laten zien uit die tijd.
    Een groot gedeelte van de kinderen op de foto verdween en kwam niet terug na de oorlog.
    Afschuwelijk..
    Mooi dat je dit doet X

  2. Een prachtig verhaal…het liefst had ik het haar zelf horen vertellen…. zoveel meegemaakt en ze is er nog. Met de hartelijke groeten van Irma Deutekom. (Met Clari bij de Plankeniers gespeeld).

    • Hoi Joram. Wat indrukkend en roerend om te lezen. Mijn zus stuurde mij dit artikel, en vond uit dat jouw moeder de Clari is die bevriend was met onze moeder. Ze zijn elkaar tijdens de oorlog uit het oog verloren. Het is erg leuk om te weten dat zij nog leeft. Goed dat je deze artikelen schrijft!

  3. hallo Neef,
    Mooi om onze geschiedenis zo te horen. jammer dat mijn moeder, jouw tante (Nan of zoals ze vooral bekend was Nanny) dit niet meer mee kan maken. Mooi initiatief!

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*