Dit wordt een reactie uit mijn hart. Wat heb je een krachtig verhaal verteld, lieve Dina-Perla. Wat een prachtvrouw zie ik op de foto’s en wat een levenskracht lees ik in de quotes uit je TEDxTalk. Ik kan niet wachten je hele toespraak te horen en je te zien stralen tegen dat mooie decor van TEDx Amsterdam.
Ja ik realiseer me goed dat ik, zoals je schrijft, “vanuit de luxe van vrijheid, waaronder zelfbeschikking” onbelemmerd “spiritueel geraakt” kan worden. Vanuit die vrijheid kan ik nostalgisch zijn en genieten van die dansende jongens op de Dam. Want zij zaten mij nooit in de weg. Integendeel, ze geven me elk jaar weer (ditmaal voor de vijftiende keer) een warm gevoel op een koude chanoeka-avond (het is altijd koud die avonden in december). Met een bekertje soep in de hand geniet ik van de swingende muziek en die grote chanoekia die daar een paar uurtjes staat de stralen.
Ex-Vroom en Ex-Vrij
Briefwisseling tussen twee Joodse vrouwen, de ene afkomstig uit de meest vrome wereld de ander uit een geassimileerd milieu.
Toen ik jong was, zag ik geen joodse vrolijkheid op straat. Er was eigenlijk helemaal niets joods te zien, niets moois althans. Wat oudere mensen die met het hoofd gebogen naar sjoel liepen, herinner ik me. Opgroeiend in Amsterdam Zuid was de Obrechtsjoel het enige zichtbare Joodse gebouw. Een beetje somber bakstenen gebouw gelijkend op een grote kerk. Er waren verder geen mooie gebouwen, zoals nu het Joods Historisch Museum waar je ongedwongen in kan rondlopen.
opmerkelijke namen
Die charedi jongens op de Dam roepen dus geen nostalgie op, want ze waren er niet, in ieder geval niet zichtbaar. Ik vermoed zelfs dat ze er helemaal niet waren in de twintigste eeuw in Amsterdam. Zover ik dat wereldje ken, gaan jongens vanaf hun twaalfde naar het buitenland om in een jeshiva te leren en komen ze zelden terug. Die vrolijke jongens op de Dam kwamen uit Engeland, Frankrijk en zelfs eentje uit Los Angeles. Dat weet ik omdat ik na hun dansjes even met ze heb gepraat. Gewoon normaal, ze keken me aan en we lachten.
Dit maak ik in Nederland nooit mee die enkele keer dat ik charedi jongens en mannen tegenkom – die kijken de andere kant op als ik langsloop. Ik heb, uit het beetje ervaring dat ik heb in die wereld, overigens het vermoeden dat in Nederland de charedi vooral bestaat uit voormalige gereformeerden. Zo hoorde ik een charedi-dame praten over haar kinderen ‘Marijke en Jeroen’ en kon ik het niet nalaten te mompelen: ‘opmerkelijke namen’. “Ja”, zei de dame, “die zijn nog uit mijn leven voordat ik joods was”. Dat dacht ik wel, net als vrijwel alle andere dames die middag bij de Jarchei Kallo, Torastudie in de kerstvakantie. Niet één herkende ik als joods, niet een was een bekend gezicht uit joods Amsterdam. Ik voelde me ontheemd, verloren op de Veluwe. Mag voor mij hoor, zulke ouderlingen in Amstelveen, maar ik heb er niks mee. Wellicht is het nu wat herkenbaarder en gemoedelijker (ik was er zo’n twintig jaar geleden een paar keer) en geef ik het nog eens een kans, want, zeker nu met die corona-lockdown, voel ik me best wel eens eenzaam die lange donkere dagen rond kerst en nieuwjaar.
Ik zal echter nooit verleid kunnen worden door zo’n besloten gemeenschap want ik weet dat als er misstanden zijn, of het nu op Urk is of in Amstelveen, dan komt dat niet naar buiten maar wordt het ‘onderling opgelost’. Zoals jij de hard way ondervond. Zoals dat gebeurt in alle gesloten gemeenschappen, sektes, clubs rond een goeroe, ultra orthodoxe religieuze groepen. Zodra ze claimen de waarheid in pacht te hebben zijn ze gevaarlijk. Kenmerken als: beslotenheid, waarheidsclaim, autoritair leiderschap, anderen verketteren, en angst inboezemen voor de buitenwereld hebben ze allemaal. Is niets joods aan, maar ook niet per definitie niet-joods.
godvrezenden
Laten we het woord charedi, de godvrezenden, reserveren voor die gesloten joodse wereldjes die allemaal hun eigen, boven elke twijfel verheven, goeroe hebben. Charedi (of Haredi) worden ze genoemd in Israel en de Verenigde Staten waar nogal wat van deze godvrezende bubbels bestaan. Laten we charedi niet orthodox noemen – want dat woord staat in Nederland voor hen die op een traditionele manier joods zijn. Zie de boeiende recensie deze week over Sam en Henny Eisenmann. Daar zie je een liefdevol echtpaar dat tradities koestert en doorgeeft én zich inzet voor de buitenwereld. Laten we hen de traditionelen noemen, want het woord orthodox is inderdaad flink besmeurd door de misstanden onder de charedi.
liefdevol
Overigens, mijn lieve D-P, denk ik dat het uiteindelijk niet de vrijheid is waarin ik opgroeide, noch het besloten religieuze universum waarin jij opgroeide, wat uiteindelijk het verschil maakt. Kern is of het wereldje, het gezin waarin je opgroeit, liefdevol is.
De liefde van ouders voor elkaar, voor zichzelf en voor hun kinderen, dat maakt het verschil.
Liefde geuit op zo’n manier dat de kinderen zich veilig voelen, gewaardeerd om wie ze zijn, nog sterker: omdát ze er zijn, ongeacht hoe ze zijn, hun ideeën, ongeacht hun prestaties. Liefdevol leven als graadmeter voor een goed bestaan, daar wil ik nog wel eens over ‘vrijdenken’.
Geef als eerste een reactie