Micha Wertheim is een veelzijdig kunstenaar. Hij schrijft, hij speelt, maakt radio en podcasts.
Eigenlijk wilde hij alleen maar radiodocumentaires maken. Zijn eerste uit 2002 gingen onder meer over de Amsterdamse Joodse grappenmaker Max Tailleur. Maar al snel ging hij ook zelf het podium op met licht absurdistische teksten en performances.
Hij richtte het Micha Wertheim Genootschap op waarin hij ons online uitvoerig van zijn wel en wee op de hoogte houdt, en schrijft columns voor onder andere Onvoltooid Verleden Tijd (OVT), het geschiedenisprogramma van de VPRO.
Zijn laatste bijdrage voor OVT van 11 mei jl. gaat over een foto die broer David en moeder Truus vlak na elkaar in de familie app plaatsten. Op de eerste was te zien hoe iemand op de toegangspoort van het park vernoemd naar zijn voorouder A.C. Wertheim, Nooit meer Gaza had gekalkt, (Micha:”Die had zo uit de mond van Nethanyahu kunnen rollen). De alliteratie met Nooit meer Auschwitz was duidelijk de bedoeling. Kwalijker vindt hij het gedicht Ode aan de Plantage van J.H. van Gemert (uit 2011) van de foto van zijn moeder dat ook in het park staat. Daarin worden vrijelijk vooroordelen over Joden geuit, terwijl dit park, zo legt hij uit, is vernoemd naar Micha’s voorouder A.C. Wertheim. Deze oudoom zette zijn vermogen voor een substantieel deel in voor filantropie, in het gedicht geeft men zijn geld weg. Het gedicht van Gemert gaat ook over orthodoxe Joden die er nog steeds lopen “met lange baarden en krullen in het zwart”. Het staat er al meer dan tien jaar, maar kennelijk is de wereld om ons heen zo veranderd dat we het nu als storend ervaren.
Micha Wertheim bij Lubach
Dat hij een geëngageerde maker is was onlangs ook te horen in zijn optreden bij collega Arjan Lubach. Op onnavolgbare wijze nam hij als interviewgast het stokje over van Lubach en gaf zijn onomwonden mening over de recente politieke ontwikkelingen, bezuinigingen op de publieke omroep die worden gedaan door een political movement formele known as fascism.
Nergens Anders
Micha’s werk is nooit vrijblijvend. In theater Frascati Amsterdam maakte zijn recente voorstelling Nergens Anders deel uit van Het Micha Wertheim Festival waarvoor hij door hem bewonderde gasten uitnodigde. Bezoekers konden een Gaga workshop volgen als eerbetoon aan de Israëlische choreograaf Ohad Naharin. Ook ging hij in gesprek met comedian Mark Thomas en de Israëlische performer Noam Schuster Eliassi die beiden ook in het festival optraden.
Zowel Thomas als Eliassi nemen tijdens hun conferences geen blad voor de mond. Thomas gebruikt zijn bekendheid om rondom zaken die hem niet aanstaan publieke acties te organiseren. Eliassi omzeilt met haar optredens nog net de censuur van de huidige regering in Israël, maar denkt binnenkort niet meer welkom te zijn in haar land.
Micha Wertheim is ook niet bang voor kritiek op de huidige regering, maar verpakt dat toch meestal in een gevatte woordspeling waaruit de boodschap niettemin duidelijk overkomt.
Noam Schuster Eliassi te gast bij Friday Night Semites. Eliassi groeide op in de vredesbeweging Neve Shalom / Wahat as-Salam (‘Oasis of Peace’). All Semites Matter, zegt ze in deze show.
Bij de psychiater
Nergens anders is zijn persoonlijkste voorstelling tot nu toe.
Het is niet makkelijk om een beschrijving van de avond te geven. Micha Wertheim speelt meer dan ooit Micha Wertheim, tenminste dat is de suggestie die de avond wekt. We krijgen een inkijkje in zijn psyche in de scènes die zich afspelen bij de psychiater. De parabel uit zijn kindertijd die zich afspeelde op de achterbank van het Renaul4tje van zijn ouders kan zo maar eens echt gebeurd zijn.
Tijdens lange vakantieritten in dat koekblik – lawaai, de ramen open, geen gesprek met de voorbank mogelijk, speelde hij met broertje David verhalen en personages na waarin het buurmeisje ‘een mongool’ een prominente rol speelde. Dat ging jarenlang goed tot het moment waarop hij zich realiseerde dat hij zich niet meer klakkeloos kon afsluiten van de buitenwereld en zich gewoon wilde vervelen, wilde ervaren hoe het is om zover te reizen, de bubbel van het spel was doorgeprikt.
Verbreken intimiteit
In de voorstelling vertelt hij dat verhaal, het verbreken van de vanzelfsprekende intimiteit die hij ooit voelde in de auto, aan zijn psycholoog. De relatie die hij dacht te hebben met zijn publiek wordt nu vaak verstoord door die verdomde telefoon. Dat remt zijn creativiteit op het toneel, en daarom durft hij nu eigenlijk niet meer op te treden. Angst daarvoor krijgt in zijn beleving nu vaak de overhand.
Daarom voltrekt de voorstelling zich achterstevoren: “dan hoef je niet bang meer te zijn over wat er komen gaat”. Toeschouwers worden regelmatig uitgenodigd om te fungeren als medespeler met vooraf opgenomen stem, dan ben je zeker van hun betrokkenheid. Op liefhebbers van traditioneel toneel of cabaret zal dit alles als volkomen chaotisch overkomen, maar als je bereid bent je open te stellen voor dit bombardement aan verschillende indrukken heb je een geweldige avond.
Meer info:
Het Micha Wertheim genootschap
Zijn columns zijn terug te luisteren via de OVT Fragmenten-podcast.
Micha Wertheim in Lubach
cover: poster Het Micha Wertheim Festival
.
Geef als eerste een reactie