Koosjere tak in familie herinnert aan Nesjomme

Muiderpoortstation in avondlicht met tekst verhalen uit Amsterdam-Oost

Heerlijke film, ‘Nesjomme’. De verhalen van mijn moeder en tante over het leven voor de oorlog kwamen tot leven. 

Rusha, de centrale persoon in de film, vertelt over haar familie, de armoede, het geloof in het socialisme en de solidariteit. En afgezien van de voorspelbare slechte afloop, vergeet je even dat het hier om een typisch Joodse familie gaat. 

Behalve als Rusha verliefd wordt op Sallie, een jongen die orthodox is. Hij eet koosjer! Hij houdt zich aan rabbinale wetten! Na hun trouwen gaan ze inwonen bij de familie van Rusha, overtuigde socialisten Er volgen heel interessante gesprekken.

Gebroken met de rabbijnen

Dat ging in 1956 in ons socialistische gezin wel anders. Mijn grootvader had in zijn jonge jaren al gebroken met de rabbijnen. Mijn moeder was een overtuigde socialist en atheïst. Dat nam niet weg dat in ons gezin de vrijdagavond gezellig was. We aten ‘pesousies’, we zongen rare liedjes die niemand anders zong en we bakten boterkoek. Mijn moeder legde me uit dat we Joden zonder geloof waren en dat ik daar trots op mocht zijn. Maar ik mocht er niet over praten, want dan konden mensen jaloers worden en dat kon gevaarlijk zijn als het weer oorlog werd.

En toen kwam mijn grote zus van 22 met een Joodse man thuis, Sam. Mijn moeder was razend. Ik was acht en snapte er niets van. Sam was toch aardig? En het was toch fijn dat hij Jood was, net als wij?
Maar hij was vroom, vertelde mijn moeder, hij draaide de klok terug en hij had bijna geen opleiding. “Kon hij nebbisj ook niets aan doen, want hij moest na de onderduik op zijn veertiende meteen in de winkel van zijn ouders staan! En nu moest mijn zus met haar mooie diploma’s ook in die winkel helpen!!! En kosjer eten koken! En het allerergste… Hij stemde VVD en vertelde moppen van Max Tailleur.

Vloekend fietste ze naar Mouwes en kocht koosjer vlees en vieze margarine omdat hij geen boter bij het vlees mocht. “Leverworst is vijf keer zo duur als bij mijn eigen slager”, brieste ze, “maar ik ga hem niet belazeren want dat is veel te makkelijk”.

Nepbonbons

Er werd getrouwd en ik was bruidsmeisje. Sam zorgde voor een mooie jurk en mijn moeder liet oom Leo een gedicht schrijven omdat ze dat zelf niet kon, terwijl ze geniaal was in het schrijven van sinterklaasgedichten. Ik moest dat gedicht voordragen en ik kon er geen touw aan vastknopen.
Maar ik vond het prachtig. Mijn grote broer had in een feestwinkel scheetkussentjes gekocht en nepbonbons waar de rabbijn bijna in stikte.

Arme Sam. Hij adoreerde mijn moeder. Ze kon zo lekker koken. Ze was zo knap en zo grappig. Hij kocht zelfs een lp voor haar met de ‘Stem des Volks’. Verrassing! Gespannen legde hij ‘Morgenrood’ op de pick-up. ‘Verrek de kist zakt’ was haar enige commentaar.
Maar het kwam allemaal goed met de koosjere tak in onze familie. Mijn zus en Sam kregen vier dochters en ze leken alle vier op haar, mijn moeder.

Orthodoxe man

Drie van de vier dochters wonen in Israël. Ze zijn alle vier vroom en inmiddels zelf grootmoeder. Soms belt een van hun kinderen me op. Ze moeten op school iets kunnen vertellen over het jodendom in hun familie. En of ik maar antwoord wil geven op de vraag: Hoe vond hun overgrootmoeder het dat hun oma met een orthodoxe man thuis kwam? Ik vertel ze bovenstaand verhaal en ze vinden het prachtig.

In onze familie hebben we dezelfde ‘nesjomme’, al dan niet koosjer. Ga vooral naar die film. 


cover: Talma Joachimsthal gebaseerd op foto van het Muiderpoortstation van de auteur

Beeld van choepa uit Nesjomme, met dank aan de CineDeli

Over Hannah Raaff 3 Artikelen
Hannah Raaff (1947) is het derde kind (nakomertje na de oorlog) uit een joods/humanistisch/socialistisch gezin. Oudste zus (1933) trouwde met een orthodox-joodse man, waardoor het joods bewustzijn weer een boost kreeg. Een deel van de familie woont in Israël. Loopbaan: jeugdleidster, maatschappelijk werkster, preventiewerkster, docent HBO. Na pensioen diverse soorten vrijwilligerswerk waaronder Humanistisch uitvaartbegeleider, buurtkrant, joodse begraafplaats. Hannah heeft één zoon (1969) en een latrelatie met Siep.

2 Comments

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*