Hoop

Toen Rabbi Meïr Shapiro in 1923 het idee lanceerde om iedere dag een folio (een daf) uit de Talmoed Bavli te leren (de daf yomi), deed hij dat met het idee dat wanneer Joden elkaar waar dan ook ter wereld zouden ontmoeten, ze altijd iets gemeenschappelijks hebben om over te praten.

Wat hij niet wist, maar mogelijk voorvoelde, is dat de dagelijkse daf ook een reflectie zou vormen van het leven van degenen die leerden. De daf als reflectie van de dag.

In de 14e cyclus van ruim 71/2 van de cyclus van de daf yomi, kwamen we gisteren bij Bava Kamma 68. Het traktaat gaat over schade, en we praten nu over schade bij en door diefstal. Op het oog gaat het hier over puur technische wetten: de rabbijnse regels over wie wat aan wie terugbetaalt onder welke omstandigheden en welke boetes daar al dan niet bij gelden.

Deze lijken op het eerste gezicht volledig objectief. Als je iets neemt dat niet van jou is, is dat fout. Het gerecht komt tot een oordeel en veroordeelt je al dan niet tot een boete voor de diefstal op basis van wat je gestolen hebt. Je geeft het gestolen object terug en betaalt de boete. Zaak gesloten. Zo gaat dat in Nederland ook.

Maar in de rabbijnse regels speelt er een concept dat andere rechtssystemen niet echt kennen. De rabbijnen leren ons dat een eigenaar aanspraak op een object behoudt zolang hij hoop koestert op teruggave van het object. De verbondenheid tussen de eigenaar en het voorwerp blijft daarmee ook bestaan zolang er een verwachting op teruggave: de kracht van hoop speelt een cruciale rol in het behouden van het rechtmatige eigendom van een object. De afwezigheid van hoop wordt door de Talmoed “ye’ush” genoemd, wat meestal wordt vertaald als “wanhoop.”

Sarah Wolf van het Jewish Theological Seminary betoogt dat dit concept laat zien dat er een diepere emotionele laag ingebouwd is in dit zeer rationele systeem. Als een object verloren gaat of gestolen wordt en de oorspronkelijke eigenaar wanhopig het idee opgeeft dat het ooit naar hem zal terugkeren, dan heeft hij volgens de rabbijnen ook afstand gedaan van hun claim op het object.

Het stopt met hen toe te behoren en komt in het publieke domein terecht, beschikbaar voor iemand anders om het als het hunne te claimen. Met andere woorden, volgens de rabbijnen van de Talmoed behoort iets alleen toe aan de oorspronkelijke eigenaar zolang die eigenaar gelooft dat het aan hen toebehoort. De emotionele staat van de oorspronkelijke eigenaars maakt een verschil in de kille wereld van mijn en dijn. Of in nog andere woorden: de wereld van mijn en dijn is niet alleen maar kil en technisch. Onze gevoelens en emoties, onze hoop speelt een rol.

In het hart

Hier raakt de daf yomi mijn leven van nu in het hart. De concepten hoop en wanhoop zijn op het moment dat ik dit schrijf pregnanter dan ooit. Ik leef met hoop en met de hoop dat die hoop een verschil maakt.

Op dit moment zweeft de engel des doods boven onze dochter רבקה בת גדעון וברכה ברוך. Geholpen door een streptococcus anginosus probeert hij onze dochter mee te nemen. Maar ik geef niet op. Niemand geeft op.

In de afgelopen dagen heeft ze zoveel bezoekers gehad. Haar commandanten hebben haar bevolen terug te keren naar haar legerbasis; haar soldaten wachten op haar orders. Vriendinnen willen bier met haar drinken. En wij als ouders, en Margalith en Asher als broer en zus, en zoveel familieleden en vrienden zijn boos, verdrietig, en aan verlangen ernaar haar snel weer te kunnen spreken, maar er is geen wanhoop. Er is hoop. En met Gods hulp doet hoop leven.

PS: veel mensen hebben me gevraagd wat ze kunnen doen. Ik zou het waarderen als je Rebecca (רבקה בת גדעון וברכה ברוך) zou kunnen meenemen in je tefilot/gebeden. Je kan ook tehilim voor haar zeggen, onder andere via deze link.

cover: portret Rebecca Baruch met Chagall’s rabbijn met Torarol, collage Bloom