De Torah-lezing op deze sjabbat van het jaar 5785 bestaat uit een dubbele portie, twee parsjot: Behar en Bechukotai.
Dit completeert de jaarlijkse Torah-lezing: 54 porties binnen 52 sjabbatot. Het is echter mogelijk dat de juxtapositie van deze twee parsjot meer dan alleen een formele, praktische betekenis heeft.
Behar begint met HaShem sprak tot Mozes op de berg Sinaï en Bechukotai eindigt met Dit zijn de geboden die HaShem Mozes aan de Israëlieten op de berg Sinaï gaf.
Wat rechtvaardigt deze nadruk op de Sinaï? In Behar wordt het gedetailleerde programma van maatschappelijke zorg voor de minderbedeelden in de samenleving benadrukt door het blazen van de sjofar in het vijftigste jaar, het sjabbatjaar waarin de vrijheid in het hele land wordt verkondigd voor al zijn inwoners.
Dit liberale socialisme wordt gekenmerkt door de bevrijding van slaven, de kwijtschelding van schulden, de teruggave aan de oorspronkelijke eigenaren van eigendommen die vanwege armoede zijn verkocht, en een heel pakket maatregelen om de behoeftigen en de kwetsbaren te helpen, aan wie nooit gebrek zal zijn (Deut. 15:11). Een inspirerende visie vanuit Sinai over wat mogelijk is in een geciviliseerde maatschappij.
Drastische maatregelen
Maar dan in Bechukotai zijn we geschokt als we lezen over de drastische maatregelen die de Israëlieten zullen ondervinden als ze niet voldoen aan de hoge verwachtingen die ze bij de Sinaï wekten bij de aanvaarding van de opdrachten. Het zal angst, bezorgdheid, paniek, ziekte, droogte, mislukte oogsten, verwoesting van steden, zwaar gewapende vijanden en uiteindelijk ballingschap teweegbrengen, waardoor: jullie zullen verdwalen onder de volken, het land van jullie vijanden zal jullie verslinden.
Dat wil zeggen, de Joden kunnen grote dromen en aspiraties hebben om een zeer morele en ethische samenleving te worden. En zelfs om een licht voor de volken te worden (Jesaja 42:6). Maar deze kunnen net zo gemakkelijk ontsporen, zoals beschreven in Bechukotai, door de verboden van het verbond van Sinaï te overtreden.
Door de ellendigen tot slaaf te maken, de verlatenen te negeren, door te assimileren in de naburige heidense culturen en de arrogantie te cultiveren dat menselijke inspanningen onverwoestbaar zijn, puur op basis van tijdelijk succes.
Optimisme en pessimisme
De realiteit van de staat Israël vóór en na 7 oktober 2023, past naadloos bij deze twee gemoedstoestanden. Dit confronteert ons nu met dezelfde frustratie: optimisme (Behar) en pessimisme (Bechukotai). Het zijn moeilijke emoties om te verenigen vanuit dezelfde kijk op Joods bewustzijn.
Eerst een hoopvolle wereld na de Sjoa waarin men met de oprichting van de staat Israël de Joodse aanwezigheid eindelijk positief leek te accepteren. Na 7 oktober veranderde dat plotseling in een nachtmerrie, gepaard gaande met de ergste vorm van antisemitische afwijzing van Joden en het jodendom, digitaal erger dan Goebbels in Der Stürmer zich ooit had kunnen voorstellen.
Hoe moeten we een weg vinden door dit moeras? Bijna als een non-sequitur (een drogreden) beschrijft het laatste deel van Bechukotai, volgend op de hartverscheurende waarschuwing voor de verschrikkelijke gevolgen, tochacha in het Hebreeuws, de intrinsieke waarde van alle bestaande materie, organisch en niet-organisch.
Hoogste prioriteit
Het opsommen van de inherente kwalitatieve waarde ervan in termen van de concrete waarde in geld, erkecha in het Hebreeuws, herinnert ons aan de hoogste prioriteit die in de halacha gegeven wordt aan de vrijlating van gijzelaars: pidyon she’vuyim.
Er bestaat geen hogere prioriteit dan dit volgens Maimonides in zijn codex de Misjna Tora. Elke minuut vertraging staat gelijk aan het vergieten van bloed, volgens Joseph Karo, auteur van zijn gezaghebbende Sjoelchan Aroech.
Deze opsomming is dus geen non-sequitur. Integendeel, ons wordt ‘mindfulness’ geboden met betrekking tot de oneindige waarde van elk schepsel als therapie tegen het pessimisme dat opkomt met het besef van alle mogelijke gruwelen in een onverloste wereld.
En deze mindfulness houdt de blik gericht op het grootste ethische potentieel van de mens dat uiteindelijk dominant naar voren zal komen.
Deze messiaanse hoop wordt benadrukt doordat de dubbele parshiot beginnen en eindigen met Sinai.
cover: beeldbewerking Bloom
Zelden een eloquent boek over mensen met een handicap gelezen als Disabibility in Jewish Law. Waarom het lot goede mensen treft krijgt betekenis vanwege de regels die eruit volgen voor de omstanders. We leven niet in A secular age maar worden uitgedaagd om met ons vernuft te doen wat zouden moeten doen.