Op de ochtend van 7 oktober 2023 vielen Hamasleden de onschuldige bezoekers van het Nova festival aan. 364 mensen werden vermoord, waaronder zeventien plaatselijke politieofficieren. Van de drieduizend bezoekers zijn er veertig gegijzeld. Het bleef na afloop van de aanslag op het Nova festival opmerkelijk stil.
Wat een verschil met de zelfmoordterrorist die in mei 2017 een concert van Ariana Grande infiltreerde in Manchester. Met een rugzak vol zelfgemaakte explosieven wachtte hij slachtoffers op aan het einde van het concert. In een goed gevulde ruimte blies hij zichzelf op en nam hij 22 onschuldige jongeren met zich mee. De aanslag bij Ariana Grande’s concert zorgde voor internationale aandacht.
October 7: 6:29 – The moment music stood still
Scooter Braun, de manager van Ariana Grande, vond het onbegrijpelijk hoe de wereld toekeek naar de aanval op Nova, en besloot om op eigen initiatief het Nova-festivalterrein te bezoeken in het najaar van 2023. Wat hij daar zag, raakte hem diep en hij wilde de verhalen van die dag met de rest van de wereld delen. Eerst in New York, en vervolgens in Los Angeles organiseerde hij de expositie October 7: 6:29 – The moment music stood still. Ik bezocht de expositie met een kleine Nederlandse delegatie.
Op een zwaar bewaakt bedrijventerrein in Culver City, even ten oosten van Santa Monica in groter Los Angeles, zijn er zes grote ruimtes die samen meer dan 5500 vierkante meter bedekken. Hier leren bezoekers op confronterende wijze over de aanval op Nova en de nasleep.
In de eerste ruimte worden we meegenomen naar de achtergrond van het Nova festival. Op een scherm vertellen Nova-gangers over het ethos van de internationale gemeenschap van ravers: vriendelijkheid en gelijkheid, het verspreiden van vreugde en licht met de wereld. De zonsopgang is normaliter bijna een heilige ervaring op het festival, maar deze keer stopt om half 7 ’s ochtends de muziek.
Ik zie de beelden van dat moment: raketten. ‘Er is een aanval, evacueer onmiddellijk,’ roept men door een microfoon. De video stopt.
Aanvalstunnel
Vervolgens wordt men in de Attack Tunnel geconfronteerd met opnames van de aanval, gemaakt door Hamas-lieden en geplukt van het internet. Mannen op scooters, een gebroken hek, gejuich aan de ene kant, chaos aan de andere. De kleine hal waar deze ‘aanvalstunnel’ is, wordt gevuld met rook. Op de beeldschermen is alles in bloed vergoten. Het is een zware en traumatische ervaring. Toen op die dag, merkbaar voor bezoekers nu.
Doorboorde toilethokjes
Vervolgens beginnen de echte getuigenissen. In een grote open ruimte krijg ik de kans om te luisteren naar verhalen van mensen die de aanval overleefden. Daartussen staat een rij aan mobiele toilethokjes, doorzeefd met kogelgaten. Om zeker te zijn dat ze niemand misten, schoten ze op 7 oktober in elk toilethokje. Er is een bar, met drankjes en verloren alledaagse objecten van de camping. Ook staat er een stapel verbrande auto’s, daarachter een lost and found: een hoek met rijen aan persoonlijke eigendommen en schoenen gevonden na die dag. Onlangs heeft een overlever nog zijn trui opgehaald bij de expositie.
In een andere hoek vind je een afgeschermde ruimte waar bezoekers kunnen luisteren naar de hartverscheurendste verhalen over seksueel geweld en sadistische acties tijdens de aanval.
Een plek voor helen
Hoewel zwaarte, pijn en trauma op de ziel van bezoekers drukken, is een belangrijk doel voor de organisatoren dat het ook een plek is voor het helen van trauma.
Toen Scooter Braun het originele festivalterrein bezocht, zag hij hoe de plek was getransformeerd tot een plek waar overlevers en betrokkenen samenkwamen om elkaar te ondersteunen en samen te helen. Bij de expositie is dit een zeer prominent thema.
In een grote hal is de tijdlijn te zien sinds 7 oktober. Hier staan allerlei initiatieven op informatieborden waaronder praatsessies tussen Nova-overlevers en Holocaust-overlevers. Tot slot zie je op een groot scherm beelden uit Tel Aviv, waar een festival voor de gegijzelden plaatsvond, een plek waar Israëliërs voor het eerst weer konden dansen.
Het verhaal van David en Jonathan
Voor de privacy en veiligheid zijn de namen veranderd.
Uiteindelijk kom ik in een grote ruimte terecht waar de gasten kunnen bijkomen, napraten en eventueel merchandise kopen. In deze ruimte zien we hoe belangrijk de missie van de expositie is voor de nabestaanden. Onze Nederlandse delegatie wordt door David, een vriendelijke Israëliër van 27 jaar, meegenomen naar een aparte ruimte waar hij zijn verhaal deelt.
David ging op de nacht van 6 en 7 oktober met zijn goede vriend Jonathan naar het Nova Festival. Ze kwamen daar aan om twee uur in de nacht en begonnen te dansen. Iets na vijf uur in de ochtend stonden ze te wachten op de zonsopkomst, maar toen de muziek stopte om 6:29 draaide zijn wereld om.
Vreselijke nachtmerrie
In ongeveer 24 huiveringwekkende uren vluchtten David en Jonathan voor hun leven. Eerst doelloos in de auto naar het zuiden, vervolgens in een file naar het noordelijk gelegen Be’eri om tot slot te voet tussen kogels en raketten door open velden richting het oosten te rennen. Nooit veilig, soms uren liggend in een greppel of schuilend in een dorp om alsnog na een uur weer te moeten vluchten. Het was een vreselijke nachtmerrie, het was alleen echt. De volgende dag, bij zijn ouders in veiligheid, kwam hij erachter dat zijn beste vriend Dan ook op het festival was. Vermoord.
Voor David helpen de kleine momenten in het leven om te helen van zijn trauma. Zo geniet hij van elk mooi moment dat hem overkomt, hoe klein die ook kan zijn. In de greppel vlogen de kogels over David en Jonathan heen, toch konden de vrienden lachen om een losse oogwimper op Jonathan’s wang. David pakte hem op en zei “doe een wens!”.
David heeft ook altijd een gitaar bij zich waarmee hij zijn eigen muziek maakt. Voor hem is muziek maken een medicijn voor zijn heling. Ondanks zijn overwinningen is het merkbaar dat een jaar later in David nog altijd een strijd woedt met het trauma van 7 oktober. Een vrouw schuift aan in onze kring om mee te luisteren, later blijkt het dat haar dochter is vermoord op het festival. Ze deelt foto’s van haar dochter die er niet meer is. Talloze foto’s. Ze moest vijf weken zoeken voordat ze erachter kwam dat haar dochter was vermoord. De executievideo was teruggevonden.
Ik stap even uit mijn rol als schrijver en journalist, en stap in mijn rol als jongvolwassen man. Persoonlijk was ik ontzettend aangedaan door wat ik zag, de pijn die zinloos geweld kan verrichten. Ik herken me enorm in David, ik zie mijzelf in hem en dat maakt zijn pijn extra tastbaar. We zijn even oud en houden van dezelfde dingen, alleen verschillen we vanwege het trauma dat hij in zich draagt. Sterker nog, onze ontmoeting werd extra toevallig. Hij draagt een gouden oorbel van een veer op zijn linkeroor, net zoals ik. Gaandeweg tijdens het gesprek viel ons dit op. Ik denk dat moeders zich ook herkennen in de vrouw die haar dochter verloor. Haar pijn is universeel voor elke moeder die een kind verliest.
Toekomst expositie
Hoe zit het met de toekomst van de expositie? Het is razend populair, en al meerdere malen verlengd. Er zijn plannen voor volgende locaties, zoals Miami en D.C. in Amerika en over de grens: Buenos Aires, Londen en wellicht Amsterdam. Amsterdam lijkt alleen, na de rellen afgelopen week nog een ver, maar lijkt me een heel belangrijk doel.
Meer informatie over de Nova-tentoonstelling
cover en overige foto’s van Nova-tentoonstelling, Jan de Vries
Geef als eerste een reactie