Parasjat Bo scharniert rondom het punt waarop Farao de Israëlieten laat gaan uit de slavernij. Vierhonderddertig jaar pijnlijke gevangenschap komt ten einde.
We lezen hoe de laatste drie plagen de druk steeds verder opvoeren, waarbij de tiende plaag, de dood van de eerstgeborenen bij de Egyptenaren, maar níet bij de Israëlieten, uiteindelijk de genadeklap toedeelt aan de weerstand van Farao. Daarna zijn de Israëlieten vrij om gehaast hun biezen (en hun ongerezen brood) te pakken en aan de eerste etappe te beginnen van hun tocht door de woestijn.
Dan volgt eerst nog tot drie keer toe de opdracht aan het volk om elk jaar, tot in lengte der dagen, deze bevrijding uit de Egyptische slavernij te herdenken en dit verhaal door te vertellen van generatie op generatie.
Nieuwsgierigheid opwekken
Hoe dat doorvertellen in zijn werk moet gaan wordt in deze Parasja beschreven. Specifiek moet het Pesach feest gevierd worden, waarbij handelingen moeten worden uitgevoerd die als belangrijk doel lijken te hebben om nieuwsgierigheid op te wekken bij die volgende generatie.
Bijvoorbeeld, het eten van Matzes (Sjemot 13:6-7) en het smeren van bloed van een geofferd dier met een bosje majoraantakken aan de deurpost (Sjemot 12:22). Of het vrijkopen van elk eerstgeboren veulen van een ezel met een lam, waarbij het overigens ook een optie is om dit veulen niet vrij te kopen maar het de nek te breken (Sjemot 13:13). Je kunt je inderdaad voorstellen dat een kind daar vreemd van opkijkt en vragen gaat stellen naar de achtergrond van deze handelingen, zoals Tora voorspelt dat zal gebeuren. Het vertellen van het verhaal van de uittocht is dan een inkoppertje (‘glad you asked…’). En dat is precies de bedoeling.
Het vreemde, het onalledaagse, wordt een bron van inspiratie.
De sleutel tot het doorgeven van de traditie is daarmee de nieuwsgierigheid. Het is de verwondering die we eveneens horen in ‘ma nisjtana’ die de intrinsieke motivatie aanwakkert om te leren. Juist het vreemde, het onalledaagse, wordt zo een bron van inspiratie. En het lijkt te werken: de Seideravond met haar markante gebruiken is het meest gevierde Joodse feest ter wereld. Op deze manier wordt elke generatie geprikkeld om haar eigen geschiedenis te verkennen, er betekenis aan te ontlenen, en weer door te geven.
Je kunt overigens ook zeggen dat nieuwsgierigheid niet alleen maar een middel is, maar ook een waardig doel op zich. Amos Oz z”l sprak in zijn lezing bij het Nexus Instituut in 2015 over nieuwsgierigheid als een morele deugd. Hij betoogt dat nieuwsgierige mensen een tikkie beter zijn dan niet-nieuwsgierigen. En dat nieuwsgierigheid een belangrijk tegengif is tegen fanatisme, omdat het je aanzet tot het ter discussie stellen van je eerder gevormde mening.
Blijven onderzoeken en leren
Wellicht zet parasjat Bo niet alleen aan tot het doorgeven van de geschiedenis, maar ook tot het overdragen van generatie op generatie van de nieuwsgierigheid zelf. Zodat we ons de mogelijkheid verschaffen te blijven onderzoeken en te leren. En zodat we nieuwsgierig kunnen blijven naar het gezichtspunt van anderen, juist als we ergens anders over denken. Dit zijn broodnodige kwaliteiten in onze huidige tijd.
Geef als eerste een reactie