Parasjat Beha’alotecha vertelt veel over het leven en reizen in de woestijn, over hoe het eruit zag en hoe het verliep. We lezen eerst over de menora in de misjkan (de tabernakel – reistempel), hoe die uit één stuk van goud werd gemaakt. We lezen daarna over hoe het Joodse volk door de woestijn werd geleid door een wolk. De wolk gaf aan wanneer en hoe lang er gereisd werd en wanneer en waar er gestopt werd. Soms stopte de wolk maar één nacht en soms maandenlang. Het moet een tijd vol onzekerheid zijn geweest.
Halverwege de parasja staat de volgende pasoek (Bemidbar 10:2):
עֲשֵׂ֣ה לְךָ֗ שְׁתֵּי֙ חֲצֽוֹצְרֹ֣ת כֶּ֔סֶף מִקְשָׁ֖ה תַּעֲשֶׂ֣ה אֹתָ֑ם וְהָי֤וּ לְךָ֙ לְמִקְרָ֣א הָֽעֵדָ֔ה וּלְמַסַּ֖ע אֶת־הַֽמַּחֲנֽוֹת׃
“Laat twee zilveren trompetten voor je maken, uit één stuk gedreven moet je ze maken en ze zullen je dienen voor het bijeenroepen van de gemeenschap en het opbreken van de legergroepen.”
Voor één concept, het volk, worden in één zin twee verschillende woorden gebruikt: “gemeenschap” (ָֽעֵדָ֔ה – eeda) en “legergroepen” (מַּחֲנֽוֹת – machanot).
Leger of creatieve groep
Rav Soloveitchik (1903-1993) gaat in op het verschil in betekenis van deze twee woorden.
Een machanee – legergroep – is een groep die ontstaat uit noodzaak. Het ontstaan van een legergroep wordt veroorzaakt door een externe kracht die mensen ertoe dwingt een groep te vormen om zichzelf te beschermen. Net als dieren blijven mensen bij elkaar. Schapen lopen in een kudde, vissen zwemmen in een school en vogels vliegen in een zwerm. Als groep zijn zij sterker en kunnen zij zich beter verdedigen.
Een eeda is een heel ander soort groep. Een eeda ontstaat uit gedeelde ideeën, idealen of dromen. Mensen komen in een eeda bij elkaar omdat geen van allen die ideeën, idealen en dromen in zijn eentje kan bereiken. Samen kunnen ze dat wel. De kracht van een eeda komt van binnenuit.
Het verschil tussen deze groepen is dat de eerste groep vooral defensief van aard is en de tweede groep creatief is. De eerste groep vecht voor behoud en de tweede streeft naar een gezamenlijk nieuw doel. Een machanee is reactief en een eeda is pro-actief. Een machanee is ontstaan door iets dat in het verleden is gebeurd. Een eeda wordt gedreven door wat het wil bereiken in de toekomst.
Elke diersoort kan een machanee vormen, maar het vermogen om een eeda te vormen is uniek voor de mens. Het Joodse volk is beide, zowel een machanee als een eeda. Bij de uittocht uit Egypte nam het volk het op tegen een gezamenlijke vijand en vormde het een machanee, maar bij Har Sinai nam het Joodse volk gemeenschappelijke normen, waarden en idealen aan en vormde het een eeda.
Wachten op Mirjam
De parasja sluit af met de woorden (Bemidbar 12:15):
וַתִּסָּגֵ֥ר מִרְיָ֛ם מִח֥וּץ לַֽמַּחֲנֶ֖ה שִׁבְעַ֣ת יָמִ֑ים וְהָעָם֙ לֹ֣א נָסַ֔ע עַד־הֵאָסֵ֖ף מִרְיָֽם׃
“Mirjam werd dus zeven dagen buiten het legerkamp geïsoleerd en het volk vertrok niet voordat Mirjam weer was opgenomen.”
Aan het eind van de parasja gaan Mirjam en Aharon in de fout door kwaad te spreken over Moshe. Mirjam moet het bekopen met tsara’at, een huidaandoening, en als gevolg daarvan tijdelijke verbanning uit het kamp. Maar het volk wacht op Mirjam tot zij klaar is om terug te keren in de veiligheid van het machanee. Want het Joodse volk is ook een eeda, een groep die een gedeelde waarde heeft van vergevingsgezindheid en zorgen voor elkaar.
Eén stuk goud
Am Jisraeel is als de menora gemaakt uit één stuk goud uit het begin van de parasja: een groep gemaakt uit één stuk. We blijven bij elkaar en zorgen voor elkaar. Niemand wordt achtergelaten in de woestijn.
Geef als eerste een reactie