Mijn oom Naftali

De man die ik mijn oom noem, was niet mijn echte oom maar de beste vriend van mijn vader. En door het ontbreken van echte ooms, buiten oom Sieg om, werd hij dat al snel, vooral als we op vakantie in Israel waren.

Hij werd in 1929 in Polen geboren als Naftali Heller en immigreerde met zijn ouders in 1932 naar Israel. Daar veranderde zijn vader Ezechiel de achternaam naar Bahiri wat helder betekent. Van Heller naar Helder.

Palmach

Op zijn zestiende sloot Naftali zich aan bij de Palmach, een elite-eenheid van de Hagana. Deze eenheid werd in 1941 opgericht om de Joodse gemeenschap in Palestina te beschermen indien de Duitsers Noord-Afrika zouden veroveren en doorstoten naar Palestina.

Naftali werd ingedeeld bij de achtste brigade, oftewel de Negev Brigade, een eenheid in de woestijn. Deze brigade had als primaire taak nieuwe kolonisten in de Negev te beschermen en het bewaken van de dertig kilometer lange waterpijpleiding die van Bari tot kibbutz Zee’lim liep. Deze werd regelmatig door de lokale Bedoeïenen gesaboteerd.

De Engelsen waren geenszins blij met deze brigade die zichzelf zwaar bewapende om klaar te zijn voor welke confrontatie dan ook, met het gevolg dat er regelmatig gewapende conflicten met de Engelsen waren en Palmach-leden gearresteerd werden.

Meteen na het uitroepen van de staat Israel waren de mannen van deze eenheid de eersten die de binnentrekkende Egyptenaren moesten tegenhouden. Met succes. 
In Juni 1949 is de eenheid uiteindelijk opgedoekt en overgegaan in het nieuwe Israëlisch leger, Tzahal.

In 1956 woede de Sinaï Oorlog met Egypte en Naftali was commandant van een Woestijn eenheid. Zijn brigade was de eerste die de Egyptenaren tot over het Suez kanaal terugdreven en daar uiteindelijk drie maanden bleef.
Mijn vader, die een tijdje reservist in het leger was, werd voor een uitwisseling van Joodse militairen naar Israel gestuurd. Zo kwam hij bij Naftali in de Negev terecht. Ze werden vrienden voor het leven.

Oneervol ontslag

Naftali die inmiddels na een aantal oorlogen kolonel was geworden werd als reservist in 1982 tijdens de Libanon oorlog in Beirut gestationeerd. Zijn opperbevelhebber was Ariel Sharon.
Op 16 September van dat jaar stormden de Christelijke milities (Falangisten) na de moord op president Bashir Gemayel de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila binnen, die onder controle stonden van het Israelisch leger. Er werden 750 mannen, vrouwen en kinderen afgeslacht. Er volgde een internationaal tribunaal in New York waar Ariel Sharon alle verantwoordelijk van zich af schoof.

Naftali werd opgeroepen om te getuigen en werd uiteindelijk verantwoordelijk gehouden voor het niet beschermen van de bewoners van beide kampen.
Hij werd meteen daarna oneervol ontslagen uit het leger.

Mossad

Dat Naftali connecties met de Mossad had vermoede we wel, maar zeker weten deden we niet, totdat mijn vader zich versprak toen hij mij in 1985 opzocht in Israel waar ik al 5 jaar woonde. Onmiddellijk na aankomst kreeg hij bezoek van twee types die hem van alles en nog wat vroegen over zijn zaken in Rusland. Dezelfde middag ging hij met Naftali en die mannen naar een kantoor op HaYarkon. Toen hij terugkwam riep hij iets te enthousiast dat hij net het hoofd van de Mossad had ontmoet.
Naftali werkte zelf op een, bij insiders bekend, reisbureau op datzelfde HaYarkon.

Toen ik in 2013 bezig was met mijn tweede Aliyah besloot ik het huis waar Naftali woonde op te zoeken. Ik had geen idee of zijn vrouw Aviva nog zou leven, maar die deed gelukkig de deur open.
Daar stond een inmiddels 89-jarige vrouw in pyjama voor me, nodigde me uit voor een kopje koffie en we praten over Naftalie.

Longkanker

Naftali was een paar jaar daarvoor in 2009 overleden aan longkanker. Daar heeft hij denk ik wel tien jaar mee rondgelopen, maar hij rookte stug door.

Ze liet me met trots de foto zien van Naftali met de drie generaals, ze bespraken iets strategisch waarbij Moshe Dayan aandachtig luisterde. Apetrots was ze. 

De laatste keer dat ik hem zag was vlak na het overlijden van mijn vader in 2001. Naftali was al ziek toen ik hem van Schiphol naar mijn vaders graf in Enschede bracht. Onderweg kreeg hij een telefoontje uit Israel. Hij antwoordde in het Ivriet. “Stuur de eenheid vanavond nog naar Roemenië.” Ik wist vanuit het nieuws dat daar net een aanslag was verijdeld.