Anders dan de titel doet vermoeden, is het laatste boek van Mirjam Rotenstreich Vader Zoeken De eeuw van Natan Rotenstreich (1912-2014) geen literaire versie van het populaire televisieprogramma Spoorloos.
Zij groeide op met vader Natan, haar moeder en zusje in Amsterdam, de stad waar hij in 1948, na een dienstplicht in het Rode Leger, terecht was gekomen. Maar wat wist ze eigenlijk van zijn geschiedenis? Die bleek bij nader inzien allesbehalve ‘gewoon’.
Aan de hand van de documenten die de schrijfster tijdens haar zoektocht tegenkomt, reconstrueert ze in Vader Zoeken zijn leven en vertelt en passant ook de geschiedenis van de Russische betrokkenheid bij de Tweede Wereldoorlog die voor velen van ons, die zijn opgegroeid met de heldendaden van de Westerse geallieerden onbekend is gebleven.
De biografische gegevens zijn nu eenvoudig samen te vatten. Haar zoektocht zelf is wat mij betreft het interessantste aspect van haar boek. Want hoe vind je bijvoorbeeld in een Russische databank over ‘De Grote Patriottische Oorlog’ tussen 109 miljoen archiefdocumenten de juiste gegevens?
Het Rode Leger bestond uit meer dan dertig miljoen soldaten. En nog ingewikkelder: vanwege zijn Joodse naam en de beperkingen van het cyrillisch schrift ontdekt ze dat zijn naam op minstens vier manieren in de database stond. Om moedeloos van te worden.
Vijf onderscheidingen
Wat hielp bij haar speurtocht is dat Natan Rotenstreich vijf onderscheidingen blijkt te hebben ontvangen waarvan uitvoerig notitie is gemaakt.
Interessant is ook het hoofdstuk Displaced Person waarin de auteur beschrijft hoe Natan als Joodse soldaat uit het Rode Leger in Nederland terechtkwam.
Ondanks verkeerde geboortedata op zijn ID-kaart is hem dat gelukt. Haar contactpersoon John Stienen schrijft over zijn vlucht naar Nederland: “Daar is veel moed voor nodig, vindingrijkheid, waarschijnlijk wanhoop en een beetje geluk”.
Toen deze held uit het Rode Leger in 1912 geboren in Budzanow, Oekraïne, in 1948 in Amsterdam arriveerde, verdiende hij eerst de kost met het geven van Hebreeuwse les aan Joodse weeskinderen. In de vijftiger jaren vertrekken de wezen naar Israël en worden hij en zijn vrouw kleermaker. Later vindt hij een baan in het verzekeringswezen. Hij overleed in 2014 in Beth Shalom.
Rotenstreich: Gelukkig is mijn honger naar kennis over zijn verleden, daar willen zijn waar hij zich ooit bewoog, sterker dan mijn vrees ontgoocheld te raken.
Het was voor de schrijfster zeker niet makkelijk om uit de vele fragmenten die na lang zoeken naar boven kwamen een coherent verhaal te maken. Namen die gewijzigd of verkeerd gespeld zijn, onduidelijke geboortecertificaten. De huidige IND had Nathan nu zeker geen verblijfsvergunning verleend.
Mirjam Rotenstreich erfde van haar vader een aantal van de eigenschappen die eerder aan hem werden toegeschreven want voor een dergelijk onderzoek zijn vindingrijkheid, het overwinnen van teleurstellingen en een beetje geluk onontbeerlijk. Het resultaat laat zien dat het mogelijk is om via een serie uitgereikte onderscheidingen en met een niet aflatende nieuwsgierigheid naar het geheime leven van je vader, het spoor van een soldaat uit het Rode Leger te volgen is, één soldaat op een totaal van 34,4 miljoen.
Vader zoeken
De eeuw van Natan Rotenstreich (1912-2014)
Mirjam Rotenstreich
De Geus, €24,99
304 blz.
cover: screenshot uit Facties uit de Tweede Wereldoorlog: Het Rode Leger
Geef als eerste een reactie