Als een ezel de waarheid spreekt: een les in nederigheid

Koning Balak van Moab is bang voor het volk Jisrael en huurt de profeet Bilaam in om hen te vervloeken. 

Onderweg naar Moab wordt Bilaam tegengehouden door een engel, die alleen zijn ezel kan zien. Uiteindelijk laat G’d de ezel spreken. Bilaam beseft dat hij fout zat en luistert naar G’d.

In plaats van een vloek spreekt Bilaam tot Balak’s frustratie drie zegeningen over Jisrael uit, waaronder de beroemde woorden: “Hoe mooi zijn uw tenten, oh Jaakov”. 

Balak in plaats van Bilaam

Er zijn een aantal aspecten die me intrigeren aan deze parsje. Waarom is de titel die van de ‘slechterik’ Balak en heet de parsje niet Bilaam, juist naar de profeet die er voornamelijk in voor komt? En waarom is er een sprekende ezel?

Na veel wikken en wegen heb ik besloten me te richten op de sprekende ezel. 

Het schijnt dat deze ezel het enige dier is die in de Torah spreekt met woorden. De keuze voor vooral een ezel is heel opvallend, absurd en ook ironisch. Een ezel staat bekend als een vrij dom dier, terwijl hij in deze parsje juist contrasterend veel inzichten met zich meebrengt. 

Mogelijk ligt er een les in nederigheid hier in verwerkt, in de keuze om een ezel de waarheid namens G’d te laten spreken.

Onschuld en eenvoud

Ik werk dagelijks met jonge kinderen en denk dat kinderen ons vaak door hun jonge onschuld en eenvoud ons lessen in nederigheid kunnen bieden. Kinderen zeggen vaak eerlijk “ik weet het niet” of stellen vragen. Ze geven toe nog niet alles te begrijpen. 

Zo heeft ieder kind een ‘waarom fase’ waarin ze volwassenen over van alles bevragen. Volwassenen lijken eerder te denken dat ze alles al moeten weten. Kinderen zijn vaak vergevingsgezinder dan volwassenen, ze kunnen heftige emoties zoals boosheid voelen, maar ook snel herstellen in relaties erna. 

Maar het allermooiste aan kinderen vind ik dat ze oprecht dankbaar kunnen zijn en verwondering kunnen hebben over kleine dingen. Ze kijken nog met open ogen naar de wereld. Die open en verwonderende blik van kinderen kan onze als drukke en haastende volwassenen ons veel leren. 

Bilaams eerste reactie is om de ezel te slaan. Hij neemt geen stap achteruit om na te denken wat dit ogenschijnlijk eenvoudig dier hem wil wijs maken. Mogelijk is de les hierin dat juist de zwakker ogende leden van onze omgeving juist wijsheid met zich meebrengen. 

Soms moeten we mogelijk een les in nederigheid aannemen, een stapje achteruit doen om in alle rust te bekijken wat zij ons willen duidelijk maken. 

Ik moet denken aan onze ingewikkelde wereld die me momenteel geregeld bezighoudt. Mijn kinderen staan (gelukkig) nog met een open en niet angstige blik in de wereld en zijn trots op hun joodse identiteit. Geregeld verwonder ik me hierover en probeer ik van hun hoopvolle eenvoud inspiratie op te doen.  

cover collage Bloom